aboutsummaryrefslogtreecommitdiff
path: root/ac/n4.lyx
diff options
context:
space:
mode:
Diffstat (limited to 'ac/n4.lyx')
-rw-r--r--ac/n4.lyx3683
1 files changed, 2031 insertions, 1652 deletions
diff --git a/ac/n4.lyx b/ac/n4.lyx
index 2479482..7d7e1b3 100644
--- a/ac/n4.lyx
+++ b/ac/n4.lyx
@@ -549,1176 +549,6 @@ Demostración:
\end_layout
\begin_layout Section
-Grupos abelianos
-\end_layout
-
-\begin_layout Standard
-\begin_inset ERT
-status open
-
-\begin_layout Plain Layout
-
-
-\backslash
-begin{reminder}{GyA}
-\end_layout
-
-\end_inset
-
-
-\end_layout
-
-\begin_layout Standard
-Llamamos
-\series bold
-orden
-\series default
- de [un grupo]
-\begin_inset Formula $G$
-\end_inset
-
- al cardinal del conjunto.
- [...]
-\end_layout
-
-\begin_layout Standard
-Si
-\begin_inset Formula $A$
-\end_inset
-
- es un anillo,
-\begin_inset Formula $(A,+)$
-\end_inset
-
- es su
-\series bold
-grupo aditivo
-\series default
-, que es abeliano, y
-\begin_inset Formula $(A^{*},\cdot)$
-\end_inset
-
- es su
-\series bold
-grupo de unidades
-\series default
-, que es abeliano cuando el anillo es conmutativo.
- [...]
-\end_layout
-
-\begin_layout Standard
-Llamamos
-\series bold
-orden
-\series default
- de
-\begin_inset Formula $a\in G$
-\end_inset
-
- al orden de
-\begin_inset Formula $\langle a\rangle$
-\end_inset
-
-,
-\begin_inset Formula $|a|\coloneqq|\langle a\rangle|$
-\end_inset
-
-, y escribimos
-\begin_inset Formula $\langle a\rangle_{n}$
-\end_inset
-
- para referirnos a
-\begin_inset Formula $\langle a\rangle$
-\end_inset
-
- indicando que tiene orden
-\begin_inset Formula $n$
-\end_inset
-
-.
- El orden de
-\begin_inset Formula $a$
-\end_inset
-
- divide al de
-\begin_inset Formula $G$
-\end_inset
-
-.
-\end_layout
-
-\begin_layout Standard
-Sea
-\begin_inset Formula $f:\mathbb{Z}\to G$
-\end_inset
-
- el homomorfismo dado por
-\begin_inset Formula $f(n)\coloneqq a^{n}$
-\end_inset
-
-,
-\begin_inset Formula $\ker f=n\mathbb{Z}$
-\end_inset
-
- para algún
-\begin_inset Formula $n\geq0$
-\end_inset
-
-.
- Si
-\begin_inset Formula $n=0$
-\end_inset
-
-,
-\begin_inset Formula $f$
-\end_inset
-
- es inyectivo y
-\begin_inset Formula $(\mathbb{Z},+)\cong\langle a\rangle$
-\end_inset
-
-, y en otro caso
-\begin_inset Formula $\mathbb{Z}_{n}\cong\langle a\rangle$
-\end_inset
-
-, con lo que
-\begin_inset Formula $n=|a|$
-\end_inset
-
- y
-\begin_inset Formula $a^{n}=1\iff|a|\mid n$
-\end_inset
-
-.
- De aquí,
-\begin_inset Formula $a^{k}=a^{l}\iff k\equiv l\bmod n$
-\end_inset
-
-, con lo que
-\begin_inset Formula $|a|$
-\end_inset
-
- es el menor entero positivo con
-\begin_inset Formula $a^{n}=1$
-\end_inset
-
-.
-\end_layout
-
-\begin_layout Standard
-Si
-\begin_inset Formula $a$
-\end_inset
-
- tiene orden finito y
-\begin_inset Formula $n>0$
-\end_inset
-
-,
-\begin_inset Formula
-\[
-|a^{n}|=\frac{|a|}{\text{mcd}\{|a|,n\}}.
-\]
-
-\end_inset
-
-Si
-\begin_inset Formula $G=\langle a\rangle$
-\end_inset
-
-:
-\end_layout
-
-\begin_layout Enumerate
-Si
-\begin_inset Formula $G$
-\end_inset
-
- tiene orden infinito,
-\begin_inset Formula $G\cong(\mathbb{Z},+)\cong C_{\infty}$
-\end_inset
-
- y los subgrupos de
-\begin_inset Formula $G$
-\end_inset
-
- son los
-\begin_inset Formula $\langle a^{n}\rangle$
-\end_inset
-
- con
-\begin_inset Formula $n\in\mathbb{N}$
-\end_inset
-
-.
-\end_layout
-
-\begin_layout Enumerate
-Si
-\begin_inset Formula $|G|=n$
-\end_inset
-
-,
-\begin_inset Formula $G\cong(\mathbb{Z}_{n},+)\cong C_{n}$
-\end_inset
-
- y los subgrupos de
-\begin_inset Formula $G$
-\end_inset
-
- son exactamente uno de orden
-\begin_inset Formula $d$
-\end_inset
-
- por cada
-\begin_inset Formula $d\mid n$
-\end_inset
-
-,
-\begin_inset Formula $\langle a^{n/d}\rangle_{d}$
-\end_inset
-
-.
-\end_layout
-
-\begin_layout Enumerate
-Todos los subgrupos y grupos cociente de
-\begin_inset Formula $G$
-\end_inset
-
- son cíclicos.
-\end_layout
-
-\begin_layout Standard
-Así, si
-\begin_inset Formula $p\in\mathbb{N}$
-\end_inset
-
- es primo, todos los grupos de orden
-\begin_inset Formula $p$
-\end_inset
-
- son isomorfos a
-\begin_inset Formula $(\mathbb{Z}_{p},+)$
-\end_inset
-
-.
- Si
-\begin_inset Formula $G=\langle g_{1},\dots,g_{n}\rangle$
-\end_inset
-
- y
-\begin_inset Formula $N\unlhd G$
-\end_inset
-
-,
-\begin_inset Formula $G/N=\langle g_{1}N,\dots,g_{n}N\rangle$
-\end_inset
-
-.
-\end_layout
-
-\begin_layout Standard
-
-\series bold
-Teorema chino de los restos para grupos:
-\end_layout
-
-\begin_layout Enumerate
-Si
-\begin_inset Formula $G$
-\end_inset
-
- y
-\begin_inset Formula $H$
-\end_inset
-
- son subgrupos cíclicos de órdenes respectivos
-\begin_inset Formula $n$
-\end_inset
-
- y
-\begin_inset Formula $m$
-\end_inset
-
-,
-\begin_inset Formula $G\times H$
-\end_inset
-
- es cíclico si y sólo si
-\begin_inset Formula $n$
-\end_inset
-
- y
-\begin_inset Formula $m$
-\end_inset
-
- son coprimos.
- [...]
-\end_layout
-
-\begin_layout Enumerate
-Si
-\begin_inset Formula $g,h\in G$
-\end_inset
-
- tienen órdenes respectivos
-\begin_inset Formula $n$
-\end_inset
-
- y
-\begin_inset Formula $m$
-\end_inset
-
- coprimos y
-\begin_inset Formula $gh=hg$
-\end_inset
-
-, entonces
-\begin_inset Formula $\langle g,h\rangle$
-\end_inset
-
- es cíclico de orden
-\begin_inset Formula $nm$
-\end_inset
-
-.
- [...]
-\end_layout
-
-\begin_layout Standard
-Dados un grupo
-\begin_inset Formula $G$
-\end_inset
-
- y
-\begin_inset Formula $a\in G$
-\end_inset
-
-, llamamos
-\series bold
-conjugado
-\series default
- de
-\begin_inset Formula $g\in G$
-\end_inset
-
- por
-\begin_inset Formula $a$
-\end_inset
-
- a
-\begin_inset Formula $g^{a}\coloneqq a^{-1}ga$
-\end_inset
-
-, y conjugado de
-\begin_inset Formula $X\subseteq G$
-\end_inset
-
- por
-\begin_inset Formula $a$
-\end_inset
-
- a
-\begin_inset Formula $X^{a}\coloneqq\{x^{a}\}_{x\in X}$
-\end_inset
-
-.
- Dos elementos
-\begin_inset Formula $x,y\in G$
-\end_inset
-
- o conjuntos
-\begin_inset Formula $x,y\subseteq G$
-\end_inset
-
- son
-\series bold
-conjugados
-\series default
- en
-\begin_inset Formula $G$
-\end_inset
-
- si existe
-\begin_inset Formula $a\in G$
-\end_inset
-
- con
-\begin_inset Formula $x^{a}=y$
-\end_inset
-
-.
-\end_layout
-
-\begin_layout Standard
-Si
-\begin_inset Formula $a\in G$
-\end_inset
-
-, llamamos
-\series bold
-automorfismo interno
-\series default
- definido por
-\begin_inset Formula $a$
-\end_inset
-
- al automorfismo
-\begin_inset Formula $\iota_{a}:G\to G$
-\end_inset
-
- dado por
-\begin_inset Formula $\iota_{a}(x)\coloneqq x^{a}$
-\end_inset
-
-.
- Su inverso es
-\begin_inset Formula $\iota_{a^{-1}}$
-\end_inset
-
-.
- El conjugado por
-\begin_inset Formula $a$
-\end_inset
-
- de un subgrupo de
-\begin_inset Formula $G$
-\end_inset
-
- es otro subgrupo de
-\begin_inset Formula $G$
-\end_inset
-
- del mismo orden.
- [...]
-\end_layout
-
-\begin_layout Standard
-\begin_inset Formula $\forall g,a,b\in G,g^{ab}=(g^{a})^{b}$
-\end_inset
-
-, y [...] la relación de ser conjugados es de equivalencia.
- Las clases de equivalencia se llaman
-\series bold
-clases de conjugación
-\series default
- de
-\begin_inset Formula $G$
-\end_inset
-
-, y llamamos
-\begin_inset Formula $a^{G}\coloneqq[a]=\{a^{g}\}_{g\in G}$
-\end_inset
-
-.
-\end_layout
-
-\begin_layout Standard
-Sea
-\begin_inset Formula $X$
-\end_inset
-
- un conjunto.
- Una
-\series bold
-acción por la izquierda
-\series default
- de
-\begin_inset Formula $G$
-\end_inset
-
- en
-\begin_inset Formula $X$
-\end_inset
-
- es una función
-\begin_inset Formula $\cdot:G\times X\to X$
-\end_inset
-
- tal que
-\begin_inset Formula $\forall x\in X,(\forall g,h\in G,(gh)\cdot x=g\cdot(h\cdot x)\land1\cdot x=x)$
-\end_inset
-
-, y una
-\series bold
-acción por la derecha
-\series default
- de
-\begin_inset Formula $G$
-\end_inset
-
- en
-\begin_inset Formula $X$
-\end_inset
-
- es una función
-\begin_inset Formula $\cdot:X\times G\to X$
-\end_inset
-
- tal que
-\begin_inset Formula $\forall x\in X,(\forall g,h\in G,x\cdot(gh)=(x\cdot g)\cdot h\land x\cdot1=x)$
-\end_inset
-
-.
-\end_layout
-
-\begin_layout Standard
-Si
-\begin_inset Formula $\cdot:G\times X\to X$
-\end_inset
-
- es una acción por la izquierda de
-\begin_inset Formula $G$
-\end_inset
-
- en
-\begin_inset Formula $X$
-\end_inset
-
- y
-\begin_inset Formula $x\in X$
-\end_inset
-
-, llamamos
-\series bold
-órbita
-\series default
- de
-\begin_inset Formula $x$
-\end_inset
-
- en
-\begin_inset Formula $G$
-\end_inset
-
- a
-\begin_inset Formula $G\cdot x\coloneqq\{g\cdot x\}_{g\in G}$
-\end_inset
-
- y
-\series bold
-estabilizador
-\series default
- de
-\begin_inset Formula $x$
-\end_inset
-
- en
-\begin_inset Formula $G$
-\end_inset
-
- a
-\begin_inset Formula $\text{Estab}_{G}(x)\coloneqq\{g\in G\mid g\cdot x=x\}$
-\end_inset
-
-.
- Si
-\begin_inset Formula $\cdot:X\times G\to X$
-\end_inset
-
- es una acción por la derecha de
-\begin_inset Formula $G$
-\end_inset
-
- en
-\begin_inset Formula $X$
-\end_inset
-
- y
-\begin_inset Formula $x\in X$
-\end_inset
-
-, llamamos órbita de
-\begin_inset Formula $x$
-\end_inset
-
- en
-\begin_inset Formula $G$
-\end_inset
-
- a
-\begin_inset Formula $x\cdot G\coloneqq\{x\cdot g\}_{g\in G}$
-\end_inset
-
- y estabilizador de
-\begin_inset Formula $x$
-\end_inset
-
- en
-\begin_inset Formula $G$
-\end_inset
-
- a
-\begin_inset Formula $\text{Estab}_{G}(x)\coloneqq\{g\in G\mid x\cdot g=x\}$
-\end_inset
-
-.
- Las órbitas forman una partición de
-\begin_inset Formula $G$
-\end_inset
-
-.
-\end_layout
-
-\begin_layout Enumerate
-Llamamos
-\series bold
-acción por traslación a la izquierda
-\series default
- a la acción por la izquierda de
-\begin_inset Formula $G$
-\end_inset
-
- en
-\begin_inset Formula $G/H$
-\end_inset
-
- dada por
-\begin_inset Formula $g\cdot xH=gxH$
-\end_inset
-
-.
- Entonces
-\begin_inset Formula $G\cdot xH=G/H$
-\end_inset
-
- y
-\begin_inset Formula
-\[
-\text{Estab}_{G}(xH)=[...]=H^{x^{-1}}.
-\]
-
-\end_inset
-
-Análogamente llamamos
-\series bold
-acción por traslación a la derecha
-\series default
- a la acción por la derecha de
-\begin_inset Formula $G$
-\end_inset
-
- en
-\begin_inset Formula $H\backslash G$
-\end_inset
-
- dada por
-\begin_inset Formula $Hx\cdot g=Hxg$
-\end_inset
-
-.
-\end_layout
-
-\begin_layout Enumerate
-Cuando
-\begin_inset Formula $H=1$
-\end_inset
-
-, la acción de traslación es de
-\begin_inset Formula $G$
-\end_inset
-
- en
-\begin_inset Formula $G$
-\end_inset
-
-, con
-\begin_inset Formula $G\cdot x=G$
-\end_inset
-
- y
-\begin_inset Formula $\text{Estab}_{G}(x)=1$
-\end_inset
-
-.
-\end_layout
-
-\begin_layout Enumerate
-La
-\series bold
-acción por conjugación
-\series default
- de
-\begin_inset Formula $G$
-\end_inset
-
- en
-\begin_inset Formula $G$
-\end_inset
-
- es la acción por la derecha
-\begin_inset Formula $x\cdot g\coloneqq x^{g}$
-\end_inset
-
-.
- Entonces
-\begin_inset Formula $x\cdot G=x^{G}$
-\end_inset
-
- y
-\begin_inset Formula $\text{Estab}_{G}(x)=C_{G}(x)$
-\end_inset
-
-.
-\end_layout
-
-\begin_layout Enumerate
-Si
-\begin_inset Formula $S$
-\end_inset
-
- es el conjunto de subgrupos de
-\begin_inset Formula $G$
-\end_inset
-
-, la
-\series bold
-acción por conjugación de
-\begin_inset Formula $G$
-\end_inset
-
- en sus subgrupos
-\series default
- es la acción por la derecha de
-\begin_inset Formula $G$
-\end_inset
-
- en
-\begin_inset Formula $S$
-\end_inset
-
-
-\begin_inset Formula $H\cdot g=H^{g}$
-\end_inset
-
-.
- [...]
-\end_layout
-
-\begin_layout Enumerate
-Si
-\begin_inset Formula $n\in\mathbb{N}$
-\end_inset
-
- y
-\begin_inset Formula $X$
-\end_inset
-
- es un conjunto,
-\begin_inset Formula $\cdot:S_{n}\times X^{n}\to X^{n}$
-\end_inset
-
- dada por
-\begin_inset Formula $\sigma\cdot(x_{1},\dots,x_{n})\coloneqq(x_{\sigma(1)},\dots,x_{\sigma(n)})$
-\end_inset
-
- es una acción por la izquierda.
-\end_layout
-
-\begin_layout Enumerate
-Sean
-\begin_inset Formula $\cdot:G\times X\to X$
-\end_inset
-
- una acción por la izquierda,
-\begin_inset Formula $H\leq G$
-\end_inset
-
- e
-\begin_inset Formula $Y\subseteq X$
-\end_inset
-
-, si
-\begin_inset Formula $\forall h\in H,y\in Y,h\cdot y\in Y$
-\end_inset
-
-,
-\begin_inset Formula $\cdot|_{H\times Y}$
-\end_inset
-
- es una acción por la izquierda de
-\begin_inset Formula $H$
-\end_inset
-
- en
-\begin_inset Formula $Y$
-\end_inset
-
-.
-\end_layout
-
-\begin_layout Standard
-Sean
-\begin_inset Formula $G$
-\end_inset
-
- un grupo actuando sobre un conjunto
-\begin_inset Formula $X$
-\end_inset
-
-,
-\begin_inset Formula $x\in X$
-\end_inset
-
- y
-\begin_inset Formula $g\in G$
-\end_inset
-
-:
-\end_layout
-
-\begin_layout Enumerate
-\begin_inset Formula $\text{Estab}_{G}(x)\leq G$
-\end_inset
-
-.
-\end_layout
-
-\begin_layout Enumerate
-\begin_inset Formula $[G:\text{Estab}_{G}(x)]=|G\cdot x|$
-\end_inset
-
-.
- En particular, si
-\begin_inset Formula $G$
-\end_inset
-
- es finito,
-\begin_inset Formula $|G\cdot x|\mid|G|$
-\end_inset
-
-.
-\end_layout
-
-\begin_layout Enumerate
-Si la acción es por la izquierda,
-\begin_inset Formula $\text{Estab}_{G}(g\cdot x)=\text{Estab}_{G}(x)^{g^{-1}}$
-\end_inset
-
-, y si es por la derecha,
-\begin_inset Formula $\text{Estab}_{G}(x\cdot g)=\text{Estab}_{G}(x)^{g}$
-\end_inset
-
-.
- En particular, si
-\begin_inset Formula $x,g\in G$
-\end_inset
-
- y
-\begin_inset Formula $H\leq G$
-\end_inset
-
-,
-\begin_inset Formula $C_{G}(x^{g})=C_{G}(x)^{g}$
-\end_inset
-
- y
-\begin_inset Formula $N_{G}(H^{g})=N_{G}(H)^{g}$
-\end_inset
-
-.
-\end_layout
-
-\begin_layout Enumerate
-Si
-\begin_inset Formula $R$
-\end_inset
-
- es un conjunto irredundante de representantes de las órbitas,
-\begin_inset Formula $|X|=\sum_{r\in R}|G\cdot r|=\sum_{r\in R}[G:\text{Estab}_{G}(r)]$
-\end_inset
-
-.
-\end_layout
-
-\begin_layout Standard
-Así, si
-\begin_inset Formula $G$
-\end_inset
-
- es un grupo y
-\begin_inset Formula $a\in G$
-\end_inset
-
-,
-\begin_inset Formula $|a^{G}|=[G:C_{G}(a)]$
-\end_inset
-
-, y en particular
-\begin_inset Formula $a^{G}$
-\end_inset
-
- es unipuntual si y sólo si
-\begin_inset Formula $a\in Z(G)$
-\end_inset
-
-.
-
-\series bold
-Ecuación de clases:
-\series default
- Si
-\begin_inset Formula $G$
-\end_inset
-
- es finito y
-\begin_inset Formula $X\subseteq G$
-\end_inset
-
- contiene exactamente un elemento de cada clase de conjugación con al menos
- dos elementos, entonces
-\begin_inset Formula $|G|=|Z(G)|+\sum_{x\in X}[G:C_{G}(x)]$
-\end_inset
-
-.
-\end_layout
-
-\begin_layout Standard
-Dado un número primo
-\begin_inset Formula $p$
-\end_inset
-
-, un
-\series bold
-
-\begin_inset Formula $p$
-\end_inset
-
--grupo
-\series default
- es un grupo en que todo elemento tiene orden potencia de
-\begin_inset Formula $p$
-\end_inset
-
-, y un grupo finito es un
-\begin_inset Formula $p$
-\end_inset
-
--grupo si y sólo si su orden es potencia de
-\begin_inset Formula $p$
-\end_inset
-
-.
- [...]
-\end_layout
-
-\begin_layout Standard
-
-\series bold
-Teorema de Cauchy:
-\series default
- Si
-\begin_inset Formula $G$
-\end_inset
-
- es un grupo finito con orden múltiplo de un primo
-\begin_inset Formula $p$
-\end_inset
-
-,
-\begin_inset Formula $G$
-\end_inset
-
- tiene un elemento de orden
-\begin_inset Formula $p$
-\end_inset
-
-.
- [...]
-\end_layout
-
-\begin_layout Standard
-Dados un grupo finito
-\begin_inset Formula $G$
-\end_inset
-
- y un número primo
-\begin_inset Formula $p$
-\end_inset
-
-,
-\begin_inset Formula $H\leq G$
-\end_inset
-
- es un
-\series bold
-
-\begin_inset Formula $p$
-\end_inset
-
--subgrupo de Sylow
-\series default
- de
-\begin_inset Formula $G$
-\end_inset
-
- si es un
-\begin_inset Formula $p$
-\end_inset
-
--grupo y
-\begin_inset Formula $[G:H]$
-\end_inset
-
- es coprimo con
-\begin_inset Formula $p$
-\end_inset
-
-, si y sólo si es un
-\begin_inset Formula $p$
-\end_inset
-
--grupo y
-\begin_inset Formula $|H|$
-\end_inset
-
- es la mayor potencia de
-\begin_inset Formula $p$
-\end_inset
-
- que divide a
-\begin_inset Formula $|G|$
-\end_inset
-
-.
- Llamamos
-\begin_inset Formula $s_{p}(G)$
-\end_inset
-
- al número de
-\begin_inset Formula $p$
-\end_inset
-
--subgrupos de Sylow de
-\begin_inset Formula $G$
-\end_inset
-
-.
-\end_layout
-
-\begin_layout Standard
-
-\series bold
-Teoremas de Sylow:
-\series default
- Sean
-\begin_inset Formula $p$
-\end_inset
-
- un número primo y
-\begin_inset Formula $G$
-\end_inset
-
- un grupo finito de orden
-\begin_inset Formula $n\coloneqq p^{k}m$
-\end_inset
-
- para ciertos
-\begin_inset Formula $k,m\in\mathbb{N}$
-\end_inset
-
- con
-\begin_inset Formula $p\nmid m$
-\end_inset
-
-.
- Entonces:
-\end_layout
-
-\begin_layout Enumerate
-\begin_inset Formula $G$
-\end_inset
-
- tiene al menos un
-\begin_inset Formula $p$
-\end_inset
-
--subgrupo de Sylow, que tendrá orden
-\begin_inset Formula $p^{k}$
-\end_inset
-
-.
-\end_layout
-
-\begin_layout Enumerate
-Si
-\begin_inset Formula $P$
-\end_inset
-
- es un
-\begin_inset Formula $p$
-\end_inset
-
--subgrupo de Sylow de
-\begin_inset Formula $G$
-\end_inset
-
- y
-\begin_inset Formula $Q$
-\end_inset
-
- es un
-\begin_inset Formula $p$
-\end_inset
-
--subgrupo de
-\begin_inset Formula $G$
-\end_inset
-
-, existe
-\begin_inset Formula $g\in G$
-\end_inset
-
- tal que
-\begin_inset Formula $Q\subseteq P^{g}$
-\end_inset
-
-.
- En particular, todos los
-\begin_inset Formula $p$
-\end_inset
-
--subgrupos de Sylow de
-\begin_inset Formula $G$
-\end_inset
-
- son conjugados en
-\begin_inset Formula $G$
-\end_inset
-
-.
-\end_layout
-
-\begin_layout Enumerate
-\begin_inset Formula $s_{p}(G)\mid m$
-\end_inset
-
- y
-\begin_inset Formula $s_{p}(G)\equiv1\bmod p$
-\end_inset
-
-.
- [...]
-\end_layout
-
-\begin_layout Standard
-\begin_inset ERT
-status open
-
-\begin_layout Plain Layout
-
-
-\backslash
-end{reminder}
-\end_layout
-
-\end_inset
-
-
-\end_layout
-
-\begin_layout Section
Submódulos de torsión
\end_layout
@@ -1776,10 +606,13 @@ submódulo de torsión
\end_inset
a
-\begin_inset Formula $t(M)\coloneqq\{x\in M\mid x\text{ es de torsión}\}\leq_{A}M$
+\begin_inset Formula
+\[
+t(M)\coloneqq\{x\in M\mid x\text{ es de torsión}\}\leq_{A}M.
+\]
+
\end_inset
-.
En efecto, para
\begin_inset Formula $a\in A$
\end_inset
@@ -1841,10 +674,13 @@ subgrupo de
\end_inset
a
-\begin_inset Formula $M(p)\coloneqq\{x\in M\mid x\text{ es de }p\text{-torsión}\}\leq_{A}M$
+\begin_inset Formula
+\[
+M(p)\coloneqq\{x\in M\mid x\text{ es de }p\text{-torsión}\}\leq_{A}M.
+\]
+
\end_inset
-.
En efecto, para
\begin_inset Formula $a\in A$
\end_inset
@@ -2148,7 +984,7 @@ de
.
\end_layout
-\begin_layout Enumerate
+\begin_layout Standard
Si
\begin_inset Formula $G$
\end_inset
@@ -2173,73 +1009,115 @@ Si
.
\end_layout
-\begin_layout Enumerate
-Sean
-\begin_inset Formula $K$
+\begin_layout Standard
+\begin_inset ERT
+status open
+
+\begin_layout Plain Layout
+
+
+\backslash
+begin{exinfo}
+\end_layout
+
+\end_inset
+
+
+\end_layout
+
+\begin_layout Standard
+Si
+\begin_inset Formula $p\in{\cal P}$
\end_inset
- un cuerpo y
-\begin_inset Formula $M_{(V,f)}$
+,
+\begin_inset Formula $n\in\mathbb{N}^{*}$
\end_inset
- el
-\begin_inset Formula $K[X]$
+ y
+\begin_inset Formula $_{A}M\coloneqq\frac{A}{(p^{n})}$
\end_inset
--módulo asociado a un par
-\begin_inset Formula $(V,f)$
+, para
+\begin_inset Formula $k\in\{0,\dots,n-1\}$
\end_inset
- de un espacio vectorial y un
-\begin_inset Formula $K$
+ es
+\begin_inset Formula $\text{ann}_{M}(p^{k})=\frac{(p^{n-k})}{(p^{n})}$
\end_inset
--endomorfismo
-\begin_inset Formula $V\to V$
+ y para
+\begin_inset Formula $k\geq n$
\end_inset
-,
-\begin_inset Formula $M_{(V,f)}$
+ es
+\begin_inset Formula $\text{ann}_{M}(p^{k})=M$
\end_inset
- es de torsión finitamente generado si y sólo si
-\begin_inset Formula $_{K}V$
+, y
+\begin_inset Formula $\text{ann}_{M}(p)$
\end_inset
- es de dimensión finita, y si
-\begin_inset Formula $p\in K[X]$
+ es un
+\begin_inset Formula $\frac{A}{(p)}$
\end_inset
- es irreducible,
-\begin_inset Formula $M_{(V,f)}$
+-espacio vectorial de dimensión 1.
+\end_layout
+
+\begin_layout Standard
+Si
+\begin_inset Formula $Q$
\end_inset
- es finitamente generado de
-\begin_inset Formula $p$
+ es el cuerpo de fracciones de
+\begin_inset Formula $A$
\end_inset
--torsión si y sólo si
-\begin_inset Formula $_{K}V$
+ y
+\begin_inset Formula $N\leq_{A}Q$
\end_inset
- es de dimensión finita y
-\begin_inset Formula $p(f)^{m}=0\in\text{End}_{K}(V)$
+ es no nulo,
+\begin_inset Formula $\frac{Q}{N}$
\end_inset
- para cierto
-\begin_inset Formula $m>0$
+ es un
+\begin_inset Formula $A$
\end_inset
-.
-\begin_inset Foot
+-módulo de torsión.
+\end_layout
+
+\begin_layout Standard
+Dado un
+\begin_inset Formula $A$
+\end_inset
+
+-homomorfismo
+\begin_inset Formula $f:M\to N$
+\end_inset
+
+,
+\begin_inset Formula $f(t(M))\subseteq t(N)$
+\end_inset
+
+, y la inclusión puede ser estricta incluso cuando
+\begin_inset Formula $f$
+\end_inset
+
+ es un monomorfismo o un epimorfismo.
+\end_layout
+
+\begin_layout Standard
+\begin_inset ERT
status open
\begin_layout Plain Layout
-¿Qué será
-\begin_inset Formula $p(f)^{m}$
-\end_inset
-?
+
+\backslash
+end{exinfo}
\end_layout
\end_inset
@@ -2248,7 +1126,7 @@ status open
\end_layout
\begin_layout Section
-Parte libre de torsión de un módulo finitamente generado
+Parte libre de torsión
\end_layout
\begin_layout Standard
@@ -2706,6 +1584,134 @@ Si
\end_layout
\end_deeper
+\begin_layout Standard
+\begin_inset ERT
+status open
+
+\begin_layout Plain Layout
+
+
+\backslash
+begin{exinfo}
+\end_layout
+
+\end_inset
+
+
+\end_layout
+
+\begin_layout Standard
+Sean
+\begin_inset Formula ${\cal T}$
+\end_inset
+
+ la clase de
+\begin_inset Formula $A$
+\end_inset
+
+-módulos de torsión y
+\begin_inset Formula ${\cal F}$
+\end_inset
+
+ la de
+\begin_inset Formula $A$
+\end_inset
+
+-módulos libres de torsión:
+\end_layout
+
+\begin_layout Enumerate
+Si
+\begin_inset Formula $N\leq_{A}M$
+\end_inset
+
+ y tanto
+\begin_inset Formula $N$
+\end_inset
+
+ como
+\begin_inset Formula $\frac{N}{M}$
+\end_inset
+
+ están en una de las clases, entonces
+\begin_inset Formula $M$
+\end_inset
+
+ también.
+\end_layout
+
+\begin_layout Enumerate
+Si
+\begin_inset Formula $N\leq_{A}M\in{\cal T}$
+\end_inset
+
+ entonces
+\begin_inset Formula $N,\frac{N}{M}\in{\cal T}$
+\end_inset
+
+, pero esto no se cumple para
+\begin_inset Formula ${\cal F}$
+\end_inset
+
+.
+\end_layout
+
+\begin_layout Enumerate
+Si
+\begin_inset Formula $K,N\leq_{A}M$
+\end_inset
+
+ y
+\begin_inset Formula $K+N$
+\end_inset
+
+ está en una de las clases,
+\begin_inset Formula $K$
+\end_inset
+
+ y
+\begin_inset Formula $N$
+\end_inset
+
+ están también en la misma.
+\end_layout
+
+\begin_layout Enumerate
+Si
+\begin_inset Formula $K,N\leq_{A}M$
+\end_inset
+
+ con
+\begin_inset Formula $K,N\in{\cal T}$
+\end_inset
+
+ entonces
+\begin_inset Formula $K+N\in{\cal T}$
+\end_inset
+
+, pero esto no se cumple para
+\begin_inset Formula ${\cal F}$
+\end_inset
+
+.
+\end_layout
+
+\begin_layout Standard
+\begin_inset ERT
+status open
+
+\begin_layout Plain Layout
+
+
+\backslash
+end{exinfo}
+\end_layout
+
+\end_inset
+
+
+\end_layout
+
\begin_layout Section
Módulos finitamente generados de
\begin_inset Formula $p$
@@ -2814,7 +1820,7 @@ La existencia es por el lema de Zorn.
status open
\begin_layout Plain Layout
-TODO
+TODO ejercicio de Saorín.
\end_layout
\end_inset
@@ -2841,7 +1847,7 @@ Si
status open
\begin_layout Plain Layout
-TODO
+TODO ejercicio de Saorín.
\end_layout
\end_inset
@@ -2879,7 +1885,7 @@ Si
status open
\begin_layout Plain Layout
-TODO
+TODO ejercicio de Saorín.
\end_layout
\end_inset
@@ -3493,7 +2499,10 @@ descomposición indescomponible
\end_inset
.
-
+\end_layout
+
+\begin_layout Standard
+
\series bold
Demostración:
\series default
@@ -3899,128 +2908,228 @@ Existen enteros
\end_layout
\begin_layout Standard
+\begin_inset ERT
+status open
+
+\begin_layout Plain Layout
+
+
+\backslash
+begin{reminder}{GyA}
+\end_layout
+
+\end_inset
+
+
+\end_layout
+
+\begin_layout Standard
+Un grupo cíclico
+\begin_inset Formula $\langle a\rangle_{n}$
+\end_inset
+
+ es indescomponible si y sólo si tiene orden potencia de primo.
+\end_layout
+
+\begin_layout Standard
+Dado un grupo
+\begin_inset Formula $G$
+\end_inset
+, llamamos
\series bold
-Teoremas de clasificación de endomorfismos de espacios vectoriales:
+exponente
\series default
- Sean
-\begin_inset Formula $V$
+ o
+\series bold
+periodo
+\series default
+ de
+\begin_inset Formula $G$
\end_inset
- un
-\begin_inset Formula $K$
+,
+\begin_inset Formula $\text{Exp}(G)$
\end_inset
--espacio vectorial de dimensión finita y
-\begin_inset Formula $f:V\to V$
+, al menor
+\begin_inset Formula $n\in\mathbb{N}^{*}$
\end_inset
- un
-\begin_inset Formula $K$
+ tal que
+\begin_inset Formula $\forall g\in G,g^{n}=1$
+\end_inset
+
+, o a
+\begin_inset Formula $\infty$
\end_inset
--endomorfismo:
+ si este no existe.
+ [...]
\end_layout
-\begin_layout Enumerate
-Existen
-\begin_inset Formula $p_{1},\dots,p_{k}\in K[X]$
+\begin_layout Standard
+Si un grupo es finito tiene periodo finito, y si tiene periodo finito es
+ periódico.
+ Los recíprocos no se cumplen.
+ Todo
+\begin_inset Formula $p$
\end_inset
- mónicos irreducibles distintos y
-\begin_inset Formula $n_{ij}\in\mathbb{N}^{*}$
-\end_inset
+-grupo es periódico, pero no necesariamente finito.
+ [...]
+\end_layout
- para
-\begin_inset Formula $i\in\{1,\dots,k\}$
+\begin_layout Standard
+Si
+\begin_inset Formula $A$
\end_inset
- y
-\begin_inset Formula $j\in\{1,\dots,r_{i}\}$
+ es un grupo abeliano,
+\begin_inset Formula $B\leq A$
\end_inset
-, unívocamente determinados, y vectores
-\begin_inset Formula $v_{ij}\in V$
+,
+\begin_inset Formula $a\in A$
\end_inset
-, tales que
-\begin_inset Formula $\bigoplus_{i=1}^{k}\bigoplus_{j=1}^{r_{i}}K\{f^{s}(v_{ij})\}_{s\geq0}$
+,
+\begin_inset Formula $n\in\mathbb{N}$
\end_inset
- es una descomposición de
-\begin_inset Formula $V$
+ y
+\begin_inset Formula $na=0$
\end_inset
- en suma directa interna de subespacios vectoriales
-\begin_inset Formula $f$
+, en
+\begin_inset Formula $A/B$
\end_inset
--invariantes y cada
-\begin_inset Formula $p_{i}(f)^{n_{ij}}(v_{ij})=0\neq p_{i}(f)^{n_{ij}-1}(v_{ij})$
+ es
+\begin_inset Formula $|a+B|\mid|a|$
\end_inset
.
+ En general estos órdenes no coinciden.
+ [...]
\end_layout
-\begin_deeper
\begin_layout Standard
-Sean
-\begin_inset Formula $M$
+Dados dos grupos abelianos finitos
+\begin_inset Formula $A$
+\end_inset
+
+ y
+\begin_inset Formula $B$
\end_inset
- el
-\begin_inset Formula $K[X]$
+, una descomposición por suma directa de
+\begin_inset Formula $A$
\end_inset
--módulo asociado a
-\begin_inset Formula $(V,f)$
+ y una de
+\begin_inset Formula $B$
\end_inset
-,
-\begin_inset Formula $W\leq V$
+ son
+\series bold
+semejantes
+\series default
+ si existe una biyección entre los subgrupos en la descomposición de
+\begin_inset Formula $A$
\end_inset
- y
-\begin_inset Formula $N$
+ y la de
+\begin_inset Formula $B$
+\end_inset
+
+ que a cada subgrupo de
+\begin_inset Formula $A$
+\end_inset
+
+ le asocia uno de
+\begin_inset Formula $B$
+\end_inset
+
+ isomorfo.
+ [...]
+\end_layout
+
+\begin_layout Standard
+Dos grupos abelianos finitos son isomorfos si y sólo si tienen descomposiciones
+ primarias semejantes, si y sólo si tienen descomposiciones invariantes
+ semejantes, si y sólo si tienen la misma lista de divisores elementales,
+ si y sólo si tienen la misma lista de factores invariantes.
+ [...]
+\end_layout
+
+\begin_layout Standard
+\begin_inset ERT
+status open
+
+\begin_layout Plain Layout
+
+
+\backslash
+end{reminder}
+\end_layout
+
\end_inset
- el
-\begin_inset Formula $K[X]$
+
+\end_layout
+
+\begin_layout Section
+Módulos de torsión finitamente generados
+\end_layout
+
+\begin_layout Standard
+Si
+\begin_inset Formula $_{A}M$
\end_inset
--submódulo de
+ es finitamente generado de torsión, llamamos
+\series bold
+divisores irreducibles
+\series default
+ de
\begin_inset Formula $M$
\end_inset
- asociado a
-\begin_inset Formula $(W,f|_{W})$
+ a los
+\begin_inset Formula $p\in{\cal P}$
\end_inset
-, basta ver que
-\begin_inset Formula $N\cong\frac{K[X]}{(p_{i}^{n_{ij}})}$
+ con
+\begin_inset Formula $M(p)=0$
\end_inset
- si y sólo si existe
-\begin_inset Formula $v\in V$
+.
+ Si además
+\begin_inset Formula $M\neq0$
\end_inset
- tal que
-\begin_inset Formula $W=K\{f^{s}(v)_{s\geq0}\}$
+ y sus factores invariantes son
+\begin_inset Formula $d_{1}\mid\dots\mid d_{t}$
\end_inset
- y
-\begin_inset Formula $p_{i}(f)^{n_{ij}}(v)=0\neq p_{i}(f)^{n_{ij}-1}(v)$
+:
+\end_layout
+
+\begin_layout Enumerate
+\begin_inset Formula $\text{ann}_{A}(M)=(d_{t})$
\end_inset
.
\end_layout
+\begin_deeper
\begin_layout Enumerate
\begin_inset Argument item:1
status open
\begin_layout Plain Layout
-\begin_inset Formula $\implies]$
+\begin_inset Formula $\subseteq]$
\end_inset
@@ -4028,142 +3137,326 @@ status open
\end_inset
-Sean
-\begin_inset Formula $\phi:\frac{K[X]}{(p_{i}^{n_{ij}})}\to N$
+Para
+\begin_inset Formula $a\in\text{ann}_{A}(M)$
\end_inset
- el isomorfismo y
-\begin_inset Formula $v\coloneqq\phi(\overline{1})$
+, como
+\begin_inset Formula $\frac{A}{(d_{t})}$
+\end_inset
+
+ es isomorfo a un sumando directo de
+\begin_inset Formula $M$
\end_inset
,
-\begin_inset Formula $p_{i}^{n_{ij}}\overline{1}=0$
+\begin_inset Formula $a\frac{A}{(d_{t})}=0$
+\end_inset
+
+, pero
+\begin_inset Formula $a\frac{A}{(d_{t})}=\frac{(a)+(d_{t})}{(d_{t})}=0$
\end_inset
y por tanto
-\begin_inset Formula $0=p_{i}^{n_{ij}}\phi(\overline{1})=p_{i}^{n_{ij}}v=p_{i}(f)^{n_{ij}}(v)$
+\begin_inset Formula $(a)+(d_{t})\subseteq(d_{t})$
\end_inset
- por la definición del
-\begin_inset Formula $K[X]$
+ y
+\begin_inset Formula $a\in(d_{t})$
\end_inset
--módulo, pero
-\begin_inset Formula $p_{i}^{n_{ij}-1}\overline{1}\neq0$
+.
+\end_layout
+
+\begin_layout Enumerate
+\begin_inset Argument item:1
+status open
+
+\begin_layout Plain Layout
+\begin_inset Formula $\supseteq]$
\end_inset
- y por tanto
-\begin_inset Formula $p_{i}(f)^{n_{ij}-1}(v_{ij})\neq0$
+
+\end_layout
+
\end_inset
-.
- Finalmente, como
-\begin_inset Formula $\frac{K[X]}{(p_{i}^{n_{ij}})}=K\{\overline{1},X\overline{1},\dots,X^{s}\overline{1},\dots\}$
+
+\begin_inset Formula $M\cong\bigoplus_{j=1}^{t}\frac{A}{(d_{j})}$
+\end_inset
+
+ y, como cada
+\begin_inset Formula $d_{j}\mid d_{t}$
\end_inset
,
-\begin_inset Formula $M=K\{f^{s}(v)\}_{s\geq0}$
+\begin_inset Formula $d_{t}M=0$
\end_inset
- ya que
-\begin_inset Formula $\phi(X^{s}\overline{1})=X^{s}\phi(\overline{1})=f^{s}(v)$
+, luego
+\begin_inset Formula $(d_{t})\subseteq\text{ann}_{A}(M)$
\end_inset
.
\end_layout
+\end_deeper
\begin_layout Enumerate
-\begin_inset Argument item:1
-status open
+Un
+\begin_inset Formula $p\in{\cal P}$
+\end_inset
-\begin_layout Plain Layout
-\begin_inset Formula $\impliedby]$
+ es divisor irreducible de
+\begin_inset Formula $M$
\end_inset
+ si y sólo si lo es de
+\begin_inset Formula $d_{t}$
+\end_inset
+, si y sólo si existe
+\begin_inset Formula $x\in M\setminus\{0\}$
+\end_inset
+
+ con
+\begin_inset Formula $px=0$
+\end_inset
+
+.
\end_layout
+\begin_deeper
+\begin_layout Description
+\begin_inset Formula $1\iff2]$
\end_inset
-Por la hipótesis y la definición de
-\begin_inset Formula $N$
+ Si
+\begin_inset Formula $(p_{ij})_{1\leq i\leq k}^{1\leq j\leq r_{i}}$
+\end_inset
+
+ son los divisores elementales de
+\begin_inset Formula $M$
\end_inset
,
-\begin_inset Formula $N=(v)$
+\begin_inset Formula $d_{t}=p_{1}^{n_{1r_{1}}}\cdots p_{k}^{n_{kr_{k}}}$
\end_inset
-, pero
-\begin_inset Formula $v$
+, luego los divisores irreducibles son los irreducibles de la factorización
+ irreducible de
+\begin_inset Formula $d_{t}$
+\end_inset
+
+.
+\end_layout
+
+\begin_layout Description
+\begin_inset Formula $1\implies3]$
\end_inset
- es anulado por
-\begin_inset Formula $p_{i}(f)^{n_{ij}}$
+ Si
+\begin_inset Formula $M(p)\neq0$
\end_inset
- y por tanto hay un epimorfismo
-\begin_inset Formula $\psi:\frac{K[X]}{(p_{i}^{n_{ij}})}\twoheadrightarrow K[X]v=N$
+, sea
+\begin_inset Formula $z\in M(p)\setminus\{0\}$
\end_inset
con
-\begin_inset Formula $\ker\psi\trianglelefteq\frac{K[X]}{(p_{i}^{n_{ij}})}$
+\begin_inset Formula $\text{ann}_{A}(z)=(p^{s})$
\end_inset
-, pero los únicos ideales de
-\begin_inset Formula $\frac{K[X]}{(p_{i}^{n_{ij}})}$
+ y
+\begin_inset Formula $s$
\end_inset
- son
-\begin_inset Formula $(\overline{p_{i}}^{k})$
+ mínimo,
+\begin_inset Formula $s>0$
+\end_inset
+
+ ya que de lo contrario sería
+\begin_inset Formula $(p^{s})=A$
+\end_inset
+
+ y
+\begin_inset Formula $z=1z=0$
+\end_inset
+
+, y
+\begin_inset Formula $x\coloneqq p^{s-1}z\in M\setminus\{0\}$
+\end_inset
+
+ cumple
+\begin_inset Formula $px=0$
+\end_inset
+
+.
+\end_layout
+
+\begin_layout Description
+\begin_inset Formula $3\implies1]$
+\end_inset
+
+
+\begin_inset Formula $x\in M(p)\neq0$
+\end_inset
+
+.
+\end_layout
+
+\end_deeper
+\begin_layout Standard
+Así, si
+\begin_inset Formula $M$
+\end_inset
+
+ es un grupo abeliano finito, los divisores irreducibles de
+\begin_inset Formula $M$
+\end_inset
+
+ son los
+\begin_inset Formula $p>0$
+\end_inset
+
+ que dividen a
+\begin_inset Formula $|M|$
+\end_inset
+
+.
+\end_layout
+
+\begin_layout Standard
+Sean
+\begin_inset Formula $_{A}M\neq0$
+\end_inset
+
+ finitamente generado de torsión,
+\begin_inset Formula $p$
+\end_inset
+
+ un divisor irreducible de
+\begin_inset Formula $M$
+\end_inset
+
+ y
+\begin_inset Formula $M(p)\cong\bigoplus_{j=0}^{r}\frac{A}{(p^{n_{j}})}$
\end_inset
con
-\begin_inset Formula $k\in\{0,\dots,n_{ij}\}$
+\begin_inset Formula $0<n_{1}\leq\dots\leq n_{r}$
\end_inset
-, y como
-\begin_inset Formula $p_{i}(f)^{n_{ij}-1}(v)\neq0$
+:
+\end_layout
+
+\begin_layout Enumerate
+\begin_inset Formula $0\neq\text{ann}_{M}(p_{i})\subseteq\text{ann}_{M}(p_{i}^{2})\subseteq\dots\subseteq\text{ann}_{M}(p_{i}^{s})\subseteq\dots$
\end_inset
-,
-\begin_inset Formula $\overline{p_{i}}^{n_{ij}-1}\notin\ker\psi$
+.
+\end_layout
+
+\begin_layout Enumerate
+\begin_inset Formula $\{s\in\mathbb{N}^{*}\mid\text{ann}_{M}(p^{s})=\text{ann}_{M}(p^{s+1})\}=\{s\in\mathbb{N}^{*}\mid s\geq n_{r}\}$
\end_inset
-, con lo que
-\begin_inset Formula $\ker\psi=0$
+.
+\end_layout
+
+\begin_deeper
+\begin_layout Enumerate
+\begin_inset Argument item:1
+status open
+
+\begin_layout Plain Layout
+\begin_inset Formula $\supseteq]$
+\end_inset
+
+
+\end_layout
+
+\end_inset
+
+Para
+\begin_inset Formula $s\geq n_{r}$
+\end_inset
+
+,
+\begin_inset Formula $M(p)\subseteq\text{ann}_{M}(p^{n_{r}})\subseteq\text{ann}_{M}(p^{s})\subseteq M(p)$
\end_inset
y
-\begin_inset Formula $\psi$
+\begin_inset Formula $\text{ann}_{M}(p^{s})=\text{ann}_{M}(p^{s+1})=M(p)$
\end_inset
- es un isomorfismo.
+.
\end_layout
-\end_deeper
\begin_layout Enumerate
-Existen polinomios mónicos no constantes
-\begin_inset Formula $d_{1}\mid\dots\mid d_{t}$
+\begin_inset Argument item:1
+status open
+
+\begin_layout Plain Layout
+\begin_inset Formula $\subseteq]$
+\end_inset
+
+
+\end_layout
+
\end_inset
- unívocamente determinados y vectores
-\begin_inset Formula $v_{j}\in V$
+Sea
+\begin_inset Formula $X$
+\end_inset
+
+ el conjunto de la izquierda, queremos ver que si
+\begin_inset Formula $s\in X$
\end_inset
- tales que
-\begin_inset Formula $\bigoplus_{i=1}^{t}\text{span}\{f^{s}(v_{j})\}_{s\in\mathbb{N}_{\text{gr}(d_{j})}}$
+ entonces
+\begin_inset Formula $s+1\in X$
\end_inset
- es una descomposición de
-\begin_inset Formula $V$
+, de modo que si fuera
+\begin_inset Formula $s<n_{r}$
\end_inset
- en subespacios
-\begin_inset Formula $f$
+, por inducción sería
+\begin_inset Formula $\text{ann}_{M}(p^{s})=\text{ann}_{M}(p^{n_{r}})=M(p)\#$
+\end_inset
+
+.
+ Sabemos que
+\begin_inset Formula $\text{ann}_{M}(p^{s+1})\subseteq\text{ann}_{M}(p^{s+2})$
+\end_inset
+
+, y si
+\begin_inset Formula $x\in\text{ann}_{M}(p^{s+2})$
\end_inset
--invariantes y cada
-\begin_inset Formula $d_{j}(f)(v_{j})=0$
+,
+\begin_inset Formula $p^{s+1}(px)=0$
+\end_inset
+
+ y por tanto
+\begin_inset Formula $px\in\text{ann}_{M}(p^{s+1})=\text{ann}_{M}(p^{s})$
+\end_inset
+
+, luego
+\begin_inset Formula $p^{s+1}x=p^{s}(px)=0$
+\end_inset
+
+ y
+\begin_inset Formula $x\in\text{ann}_{M}(p^{s+1})$
+\end_inset
+
+.
+
+\end_layout
+
+\end_deeper
+\begin_layout Enumerate
+\begin_inset Formula $M(p)=\text{ann}_{M}(p^{n_{r}})$
\end_inset
.
@@ -4172,723 +3465,1809 @@ Existen polinomios mónicos no constantes
\begin_deeper
\begin_layout Standard
Sean
+\begin_inset Formula $(q_{i}^{m_{ij}})_{1\leq i\leq k}^{1\leq j\leq r_{i}}$
+\end_inset
+
+ los divisores elementales de
\begin_inset Formula $M$
\end_inset
- el
-\begin_inset Formula $K[X]$
+ con
+\begin_inset Formula $p=q_{1}$
+\end_inset
+
+ y por tanto
+\begin_inset Formula $r=r_{1}$
+\end_inset
+
+ y
+\begin_inset Formula $n_{j}=m_{1j}$
+\end_inset
+
+, hay un isomorfismo
+\begin_inset Formula $\phi:\bigoplus_{i=1}^{k}\bigoplus_{j=1}^{m_{ir_{i}}}\frac{A}{(q_{i}^{m_{ij}})}\to M$
\end_inset
--módulo asociado a
-\begin_inset Formula $(V,f)$
+, pero
+\begin_inset Formula
+\[
+X\coloneqq\text{ann}_{\bigoplus_{i=1}^{k}\bigoplus_{j=1}^{m_{ir_{i}}}\frac{A}{(q_{i}^{m_{ij}})}}(p^{n_{r}})=\bigoplus_{j=1}^{n_{r}}\frac{A}{(p^{n_{j}})}
+\]
+
+\end_inset
+
+ ya que, si
+\begin_inset Formula $i\neq1$
\end_inset
,
-\begin_inset Formula $W\leq V$
+\begin_inset Formula $\text{ann}_{\frac{A}{(q_{i}^{s})}}(p^{n_{j}})=0$
\end_inset
- y
-\begin_inset Formula $N$
+ al ser
+\begin_inset Formula $p^{n_{j}}+(q_{i}^{s})$
\end_inset
- el
-\begin_inset Formula $K[X]$
+ una unidad de
+\begin_inset Formula $\frac{A}{(p_{h}^{s})}$
\end_inset
--submódulo de
-\begin_inset Formula $M$
+, de modo que
+\begin_inset Formula
+\[
+\text{ann}_{M}(p^{n_{r}})=\phi(X)=\phi\left(\bigoplus_{j=1}^{n_{r}}\frac{A}{(p^{n_{j}})}\right)=M(p).
+\]
+
\end_inset
- asociado a
-\begin_inset Formula $(W,f|_{W})$
+
+\end_layout
+
+\end_deeper
+\begin_layout Standard
+Sean
+\begin_inset Formula $_{A}M\neq0$
\end_inset
-, basta ver que
-\begin_inset Formula $N\cong\frac{K[X]}{(d_{j})}$
+ finitamente generado de torsión,
+\begin_inset Formula $p\in{\cal P}$
\end_inset
- si y sólo si existe
-\begin_inset Formula $v\in V$
+ un divisor irreducible de
+\begin_inset Formula $M$
\end_inset
- tal que
-\begin_inset Formula $\{f^{s}(v)\}{}_{s\in\mathbb{N}_{\text{gr}(d_{j})}}$
+ y, para
+\begin_inset Formula $h\in\mathbb{N}^{*}$
\end_inset
- es base de
-\begin_inset Formula $W$
+,
+\begin_inset Formula $\mu_{h}$
\end_inset
- como
-\begin_inset Formula $K$
+ el número de divisores elementales de
+\begin_inset Formula $M$
\end_inset
--espacio vectorial y
-\begin_inset Formula $d_{j}(f)(v)=0$
+ iguales a
+\begin_inset Formula $p^{h}$
\end_inset
-.
+:
\end_layout
\begin_layout Enumerate
-\begin_inset Argument item:1
-status open
+Para
+\begin_inset Formula $h\in\mathbb{N}^{*}$
+\end_inset
-\begin_layout Plain Layout
-\begin_inset Formula $\implies]$
+,
+\begin_inset Formula $\frac{\text{ann}_{M}(p^{h})}{\text{ann}_{M}(p^{h-1})}$
\end_inset
+ es un
+\begin_inset Formula $\frac{A}{(p)}$
+\end_inset
+-espacio vectorial.
\end_layout
+\begin_deeper
+\begin_layout Standard
+Como
+\begin_inset Formula $p$
\end_inset
-Sean
-\begin_inset Formula $\phi:\frac{K[X]}{(p_{i}^{n_{ij}})}\to N$
+ es primo en un DIP,
+\begin_inset Formula $(p)$
\end_inset
- el isomorfismo y
-\begin_inset Formula $v\coloneqq\phi(\overline{1})$
+ es maximal, luego
+\begin_inset Formula $\frac{A}{(p)}$
+\end_inset
+
+ es un cuerpo, y el resultado se sigue de que
+\begin_inset Formula $p$
+\end_inset
+
+ anula a
+\begin_inset Formula $\frac{\text{ann}_{M}(p^{h})}{\text{ann}_{M}(p^{h-1})}$
+\end_inset
+
+.
+\end_layout
+
+\end_deeper
+\begin_layout Enumerate
+Para
+\begin_inset Formula $h\in\mathbb{N}^{*}$
+\end_inset
+
+, si
+\begin_inset Formula $\delta_{h}\coloneqq\dim_{\frac{A}{(p)}}\frac{\text{ann}_{M}(p^{h})}{\text{ann}_{M}(p^{h-1})}$
\end_inset
,
-\begin_inset Formula $d_{j}\overline{1}=0$
+\begin_inset Formula $\mu_{h}=\delta_{h}-\delta_{h+1}$
\end_inset
- y por tanto
-\begin_inset Formula $0=d_{j}\phi(\overline{1})=d_{j}v=d_{j}(f)(v)$
+.
+\end_layout
+
+\begin_deeper
+\begin_layout Standard
+Sea
+\begin_inset Formula $n\coloneqq\min\{s>0\mid\text{ann}_{M}(p^{s})=\text{ann}_{M}(p^{s+1})\}$
\end_inset
-, y como
-\begin_inset Formula $\frac{K[X]}{(d_{j})}=K\{\overline{1},X\overline{1},\dots,X^{\text{gr}d_{j}-1}\overline{1}\}$
+.
+ Para
+\begin_inset Formula $h>n$
\end_inset
- con
-\begin_inset Formula $(X^{s}\overline{1})_{s\in\mathbb{N}_{\text{gr}(d_{j})}}$
+,
+\begin_inset Formula $\mu_{h}=0$
\end_inset
- linealmente independiente,
-\begin_inset Formula $N=K\{f^{s}(v)\}_{s\in\mathbb{N}_{\text{gr}(d_{j})}}$
+ y, como
+\begin_inset Formula $\text{ann}_{M}(p^{s-1})=\text{ann}_{M}(p^{s})=\text{ann}_{M}(p^{s+1})$
\end_inset
- con
-\begin_inset Formula $(f^{s}(v))_{s\in\mathbb{N}_{\text{gr}(d_{j})}}$
+,
+\begin_inset Formula $\delta_{h}=\delta_{h+1}$
\end_inset
- linealmente independiente.
+.
\end_layout
-\begin_layout Enumerate
-\begin_inset Argument item:1
-status open
+\begin_layout Standard
+Sea ahora
+\begin_inset Formula $h\leq n$
+\end_inset
-\begin_layout Plain Layout
-\begin_inset Formula $\impliedby]$
+.
+ Si
+\begin_inset Formula $\{p=p_{1},\dots,p_{k}\}$
\end_inset
+ son los divisores irreducibles (distintos) de
+\begin_inset Formula $M$
+\end_inset
-\end_layout
+, entonces
+\begin_inset Formula $\text{ann}_{M}(p^{h})=\bigoplus_{i=1}^{k}\text{ann}_{M(p_{i})}(p^{h})$
+\end_inset
+.
+ En efecto, si
+\begin_inset Formula $x\in\text{ann}_{M(p_{i})}(p^{h})$
\end_inset
+,
+\begin_inset Formula $p^{h}x=0$
+\end_inset
-\begin_inset Formula $v$
+ en
+\begin_inset Formula $M(p_{i})$
\end_inset
- es anulado por
-\begin_inset Formula $p_{i}(f)^{n_{ij}}$
+ y por tanto en
+\begin_inset Formula $M$
\end_inset
- y por tanto hay un epimorfismo
-\begin_inset Formula $\psi:\frac{K[X]}{(d_{j})}\twoheadrightarrow K[X]v=K\{f^{s}(v)\}_{s\in\mathbb{N}}=K\{f^{s}(v)\}_{s\in\mathbb{N}_{\text{gr}(d_{j})}}=N$
+, y si
+\begin_inset Formula $x\in\text{ann}_{M}(p^{h})$
\end_inset
-, pero si
-\begin_inset Formula $p\in K[X]$
+, si
+\begin_inset Formula $x\eqqcolon x_{1}+\dots+x_{k}$
\end_inset
- con
-\begin_inset Formula $\text{gr}p<\text{gr}d_{j}$
+ con cada
+\begin_inset Formula $x_{i}\in M(p_{i})$
\end_inset
- cumple
-\begin_inset Formula $\psi(\overline{p})=p(f)(v)=\sum_{i}p_{i}f^{i}(v)=0$
+, entonces
+\begin_inset Formula $0=p^{h}x=p^{h}x_{1}+\dots+p^{h}x_{k}$
\end_inset
-, como los
-\begin_inset Formula $f^{i}(v)$
+ y cada
+\begin_inset Formula $p^{h}x_{i}=0$
\end_inset
- son linealmente independiente, cada
-\begin_inset Formula $p_{i}=0$
+, luego
+\begin_inset Formula $x\in\bigoplus_{i=1}^{k}\text{ann}_{M(p_{i})}(p^{h})$
\end_inset
- y
-\begin_inset Formula $p=0$
+.
+ Pero para
+\begin_inset Formula $i>1$
\end_inset
-, y como cada elemento de
-\begin_inset Formula $\frac{K[X]}{(d_{j})}$
+, si
+\begin_inset Formula $x\in\text{ann}_{M(p_{i})}(p^{h})$
\end_inset
- tiene un representante de grado menor que el de
-\begin_inset Formula $d_{j}$
+,
+\begin_inset Formula $p^{h}x=0$
\end_inset
,
-\begin_inset Formula $\ker\psi=0$
+\begin_inset Formula $x\in M(p)$
\end_inset
y
-\begin_inset Formula $\psi$
+\begin_inset Formula $x\in M(p)\cap M(p_{i})=0$
\end_inset
- es un isomorfismo.
+, luego
+\begin_inset Formula $\text{ann}_{M(p_{i})}(p^{h})=0$
+\end_inset
+
+ y queda
+\begin_inset Formula $\text{ann}_{M}(p^{h})=\text{ann}_{M(p)}(p^{h})$
+\end_inset
+
+, con lo que podemos suponer
+\begin_inset Formula $M=M(p)$
+\end_inset
+
+.
\end_layout
-\end_deeper
\begin_layout Standard
-\begin_inset ERT
-status open
+Para
+\begin_inset Formula $h\in\{1,\dots,n\}$
+\end_inset
-\begin_layout Plain Layout
+, como
+\begin_inset Formula
+\[
+M\cong\bigoplus_{i=1}^{n}\left(\frac{A}{(p^{i})}\right)^{\mu_{i}}\eqqcolon M'\oplus\left(\frac{A}{(p^{h})}\right)^{\mu_{h}}\oplus\dots\oplus\left(\frac{A}{(p^{n})}\right)^{\mu_{n}},
+\]
+\end_inset
-\backslash
-begin{reminder}{GyA}
-\end_layout
+se tiene
+\begin_inset Formula
+\begin{align*}
+\text{ann}_{M}(p^{n-h}) & =M'\oplus\left(\frac{A}{(p^{h})}\right)^{\mu_{h}}\oplus\left(\frac{(p)}{(p^{h+1})}\right)^{\mu_{h+1}}\oplus\dots\oplus\left(\frac{(p^{n-h})}{(p^{n})}\right)^{\mu_{n}},\\
+\text{ann}_{M}(p^{n-h-1}) & =M'\oplus\left(\frac{(p)}{(p^{h})}\right)^{\mu_{h}}\oplus\left(\frac{(p^{2})}{(p^{h+1})}\right)^{\mu_{h+1}}\oplus\dots\oplus\left(\frac{(p^{n-h+1})}{(p^{n})}\right)^{\mu_{n}}.
+\end{align*}
\end_inset
+El sumando directo
+\begin_inset Formula $M''$
+\end_inset
-\end_layout
+ se cancela en
+\begin_inset Formula $\frac{\text{ann}_{M}(p^{n-h})}{\text{ann}_{M}(p^{n-h-1})}$
+\end_inset
+
+ y cada
+\begin_inset Formula
+\[
+\frac{\left(\frac{(p^{i})}{(p^{h+i})}\right)^{\mu_{h+i}}}{\left(\frac{(p^{i+1})}{(p^{h+i})}\right)^{\mu_{h+i}}}\cong\left(\frac{(p^{i})}{(p^{i+1})}\right)^{\mu_{h+i}}\cong\left(\frac{A}{(p)}\right)^{\mu_{h+i}},
+\]
-\begin_layout Standard
-Un grupo cíclico
-\begin_inset Formula $\langle a\rangle_{n}$
\end_inset
- es indescomponible si y sólo si tiene orden potencia de primo.
+con lo que
+\begin_inset Formula $\frac{\text{ann}_{M}(p^{n-h})}{\text{ann}_{M}(p^{n-h-1})}\cong\left(\frac{A}{(p)}\right)^{\mu_{h}+\mu_{h+1}+\dots+\mu_{n}}$
+\end_inset
+
+ y
+\begin_inset Formula $\delta_{h}=\sum_{i=h}^{n}\mu_{i}$
+\end_inset
+
+, de donde se obtiene
+\begin_inset Formula $\mu_{h}=\delta_{h}-\delta_{h+1}$
+\end_inset
+
+.
\end_layout
+\end_deeper
\begin_layout Standard
-Dado un grupo
-\begin_inset Formula $G$
+Sean
+\begin_inset Formula $A$
\end_inset
-, llamamos
-\series bold
-exponente
-\series default
- o
+ un anillo arbitrario,
+\begin_inset Formula $0=M_{0}\subseteq M_{1}\subseteq\dots\subseteq M_{n}$
+\end_inset
+
+ una cadena de
+\begin_inset Formula $A$
+\end_inset
+
+-módulos y, para
+\begin_inset Formula $i\in\{1,\dots,n\}$
+\end_inset
+
+,
+\begin_inset Formula $X_{i}\subseteq M_{i}$
+\end_inset
+
+ tal que
+\begin_inset Formula $\frac{M_{i}}{M_{i-1}}=(\overline{X_{i}})$
+\end_inset
+
+, entonces
+\begin_inset Formula $M_{n}=(\bigcup_{i=1}^{n}X_{i})$
+\end_inset
+
+.
+
\series bold
-periodo
+Demostración:
\series default
- de
-\begin_inset Formula $G$
+ Si
+\begin_inset Formula $n=0$
+\end_inset
+
+ es obvio.
+ Si
+\begin_inset Formula $n=1$
+\end_inset
+
+, la proyección canónica
+\begin_inset Formula $M_{1}\to\frac{M_{1}}{M_{0}}$
+\end_inset
+
+ es un isomorfismo y ya estaría.
+ Si
+\begin_inset Formula $n>1$
+\end_inset
+
+, probado esto para
+\begin_inset Formula $n-1$
+\end_inset
+
+, para
+\begin_inset Formula $x\in M_{n}$
\end_inset
,
-\begin_inset Formula $\text{Exp}(G)$
+\begin_inset Formula $\overline{x}\in\frac{M_{n}}{M_{n-1}}$
\end_inset
-, al menor
-\begin_inset Formula $n\in\mathbb{N}^{*}$
+ se escribe como
+\begin_inset Formula $\overline{x}=\sum_{y\in X_{n}}a_{y}\overline{y}$
\end_inset
- tal que
-\begin_inset Formula $\forall g\in G,g^{n}=1$
+ con los
+\begin_inset Formula $a_{y}\in A$
\end_inset
-, o a
-\begin_inset Formula $\infty$
+ casi todos nulos, de modo que
+\begin_inset Formula $x'\coloneqq x-\sum_{y\in X_{n}}a_{y}y\in M_{n-1}$
\end_inset
- si este no existe.
- [...]
+ y, como
+\begin_inset Formula $x'\in(\bigcup_{i=1}^{n-1}X_{i})$
+\end_inset
+
+,
+\begin_inset Formula $x\in(\bigcup_{i=1}^{n}X_{i})$
+\end_inset
+
+.
\end_layout
\begin_layout Standard
-Si un grupo es finito tiene periodo finito, y si tiene periodo finito es
- periódico.
- Los recíprocos no se cumplen.
- Todo
+Como
+\series bold
+teorema
+\series default
+, si
+\begin_inset Formula $_{A}M$
+\end_inset
+
+ es finitamente generado de torsión,
\begin_inset Formula $p$
\end_inset
--grupo es periódico, pero no necesariamente finito.
- [...]
+ es un divisor irreducible de
+\begin_inset Formula $M$
+\end_inset
+
+,
+\begin_inset Formula $n\coloneqq\min\{s\in\mathbb{N}^{*}\mid\text{ann}_{M}(p^{s})=\text{ann}_{M}(p^{s+1})\}$
+\end_inset
+
+ y
+\begin_inset Formula $(F_{h})_{h=1}^{n}$
+\end_inset
+
+ es una familia de subconjuntos de
+\begin_inset Formula $M(p)$
+\end_inset
+
+ tal que cada
+\begin_inset Formula $F_{h}\subseteq\text{ann}_{M}(p^{h})$
+\end_inset
+
+ y cada
+\begin_inset Formula $F_{h}\cup pF_{h+1}\cup\dots\cup p^{n-h}F_{n}$
+\end_inset
+
+ es una unión disjunta que induce una base de
+\begin_inset Formula $\frac{\text{ann}_{M}(p^{h})}{\text{ann}_{M}(p^{h-1})}$
+\end_inset
+
+ como
+\begin_inset Formula $\frac{A}{(p)}$
+\end_inset
+
+-espacio vectorial:
\end_layout
+\begin_layout Enumerate
+\begin_inset Formula $\forall x\in\bigcup_{i=1}^{n}F_{h},Ax\cong\frac{A}{(p^{h})}\iff x\in F_{h}$
+\end_inset
+
+.
+\end_layout
+
+\begin_deeper
\begin_layout Standard
-Si
-\begin_inset Formula $A$
+\begin_inset Formula $Ax\cong\frac{A}{(p^{h})}$
\end_inset
- es un grupo abeliano,
-\begin_inset Formula $B\leq A$
+ si y sólo si
+\begin_inset Formula $\text{ann}_{A}(x)=p^{h}$
+\end_inset
+
+.
+ Ahora bien, si
+\begin_inset Formula $x\in F_{h}\subseteq\text{ann}_{M}(p^{h})$
\end_inset
,
-\begin_inset Formula $a\in A$
+\begin_inset Formula $p^{h}\in\text{ann}_{A}(x)$
+\end_inset
+
+ y
+\begin_inset Formula $(p^{h})\subseteq\text{ann}_{A}(x)$
+\end_inset
+
+, pero si
+\begin_inset Formula $a\in\text{ann}_{A}(x)$
+\end_inset
+
+, tomando
+\begin_inset Formula $a\eqqcolon p^{s}b$
+\end_inset
+
+ con
+\begin_inset Formula $s\in\mathbb{N}$
+\end_inset
+
+ y
+\begin_inset Formula $b\nmid p$
+\end_inset
+
+, si fuera
+\begin_inset Formula $s<h$
\end_inset
,
-\begin_inset Formula $n\in\mathbb{N}$
+\begin_inset Formula $\overline{p^{s}x}\in p^{s}F_{h}$
+\end_inset
+
+ es elemento de una base de
+\begin_inset Formula $\frac{\text{ann}_{M}(p^{h-s})}{\text{ann}_{M}(p^{h-s-1})}$
+\end_inset
+
+, y como
+\begin_inset Formula $ax=0$
+\end_inset
+
+ y por tanto
+\begin_inset Formula $\overline{bp^{s}x}=\overline{ax}=0$
+\end_inset
+
+, se tiene
+\begin_inset Formula $\overline{b}=0$
\end_inset
y
-\begin_inset Formula $na=0$
+\begin_inset Formula $b\in(p)\#$
\end_inset
-, en
-\begin_inset Formula $A/B$
+, de modo que
+\begin_inset Formula $s\geq h$
\end_inset
- es
-\begin_inset Formula $|a+B|\mid|a|$
+,
+\begin_inset Formula $a\in(p^{h})$
+\end_inset
+
+ y
+\begin_inset Formula $\text{ann}_{A}(x)\subseteq(p^{h})$
+\end_inset
+
+.
+\end_layout
+
+\end_deeper
+\begin_layout Enumerate
+\begin_inset Formula $M(p)=\bigoplus_{h=1}^{n}\bigoplus_{x\in F_{h}}Ax$
\end_inset
.
- En general estos órdenes no coinciden.
- [...]
\end_layout
+\begin_deeper
\begin_layout Standard
-Dados dos grupos abelianos finitos
-\begin_inset Formula $A$
+\begin_inset Formula $0=\text{ann}_{M}(p^{0})\subseteq\text{ann}_{M}(p^{1})\subseteq\dots\subseteq\text{ann}_{M}(p^{n})=M(p)$
+\end_inset
+
+, y si
+\begin_inset Formula $X_{h}\coloneqq F_{h}\cup pF_{h+1}\cup\dots\cup p^{n-h}F_{n}$
+\end_inset
+
+, cada
+\begin_inset Formula $\overline{X_{h}}$
+\end_inset
+
+ genera
+\begin_inset Formula $\frac{\text{ann}_{M}(p^{h})}{\text{ann}_{M}(p^{h-1})}$
\end_inset
y
-\begin_inset Formula $B$
+\begin_inset Formula $X\coloneqq\bigcup_{h=1}^{n}X_{h}$
\end_inset
-, una descomposición por suma directa de
-\begin_inset Formula $A$
+ genera
+\begin_inset Formula $M(p)$
\end_inset
- y una de
-\begin_inset Formula $B$
+, pero
+\begin_inset Formula $X\subseteq(\bigcup_{i=1}^{n}F_{i})=\sum_{i=1}^{n}\sum_{x\in F_{i}}Ax$
\end_inset
- son
-\series bold
-semejantes
-\series default
- si existe una biyección entre los subgrupos en la descomposición de
-\begin_inset Formula $A$
+ y por tanto
+\begin_inset Formula $M(p)=\sum_{h=1}^{n}\sum_{x\in F_{h}}Ax$
\end_inset
- y la de
-\begin_inset Formula $B$
+.
+ Para ver que la suma es directa, si
+\begin_inset Formula $n=1$
\end_inset
- que a cada subgrupo de
-\begin_inset Formula $A$
+,
+\begin_inset Formula $M(p)=\text{ann}_{M}(p)$
\end_inset
- le asocia uno de
-\begin_inset Formula $B$
+ es un espacio vectorial con base
+\begin_inset Formula $F_{1}$
\end_inset
- isomorfo.
- [...]
+ ya que la proyección canónica
+\begin_inset Formula $\text{ann}_{M}(p)\to\frac{\text{ann}_{M}(p)}{\text{ann}_{M}(1)}$
+\end_inset
+
+ es un isomorfismo.
+ Si
+\begin_inset Formula $n>1$
+\end_inset
+
+, probado esto para
+\begin_inset Formula $n-1$
+\end_inset
+
+, sea
+\begin_inset Formula $\sum_{h=1}^{n}\sum_{x\in F_{h}}a_{x}x=0$
+\end_inset
+
+,
+\begin_inset Formula $\sum_{x\in F_{n}}a_{x}x=-\sum_{h=1}^{n-1}\sum_{x\in F_{h}}a_{x}x\in(\bigcup_{h=1}^{n-1}F_{h})\subseteq\text{ann}_{M}(p^{n-1})$
+\end_inset
+
+, pero
+\begin_inset Formula $F_{n}$
+\end_inset
+
+ induce una base del
+\begin_inset Formula $\frac{A}{(p)}$
+\end_inset
+
+-espacio vectorial
+\begin_inset Formula $\frac{\text{ann}_{M}(p^{n})}{\text{ann}_{M}(p^{n-1})}$
+\end_inset
+
+ y, como
+\begin_inset Formula $\sum_{x\in F_{n}}\overline{a_{x}}\overline{x}=0\in\frac{\text{ann}_{M}(p^{n})}{\text{ann}_{M}(p^{n-1})}$
+\end_inset
+
+, cada
+\begin_inset Formula $a_{x}\in(p)$
+\end_inset
+
+ y, llamando
+\begin_inset Formula $a_{x}\coloneqq pa'_{x}$
+\end_inset
+
+,
+\begin_inset Formula $\sum_{x\in F_{n}}a'_{x}(px)+\sum_{x\in\bigcup_{h=1}^{n-1}F_{h}}a_{x}x=0$
+\end_inset
+
+, pero llamando
+\begin_inset Formula $F'_{h}\coloneqq F_{h}$
+\end_inset
+
+ para
+\begin_inset Formula $h<n-1$
+\end_inset
+
+ y
+\begin_inset Formula $F'_{n-1}\coloneqq F_{n-1}\cup pF_{n}$
+\end_inset
+
+,
+\begin_inset Formula $(F'_{h})_{h=1}^{n-1}$
+\end_inset
+
+ cumple respecto a
+\begin_inset Formula $\text{ann}_{M}(p^{n-1})$
+\end_inset
+
+ las mismas propiedades de
+\begin_inset Formula $(F_{h})_{h=1}^{n}$
+\end_inset
+
+ para
+\begin_inset Formula $M(p)$
+\end_inset
+
+, y por hipótesis de inducción los submódulos
+\begin_inset Formula $\{Apx\}_{x\in F_{n}}\cup\bigcup_{h=1}^{n-1}\{Ax\}_{x\in F_{h}}$
+\end_inset
+
+ son independientes, con lo que los
+\begin_inset Formula $a_{x}$
+\end_inset
+
+ son todos nulos.
\end_layout
-\begin_layout Standard
-Dos grupos abelianos finitos son isomorfos si y sólo si tienen descomposiciones
- primarias semejantes, si y sólo si tienen descomposiciones invariantes
- semejantes, si y sólo si tienen la misma lista de divisores elementales,
- si y sólo si tienen la misma lista de factores invariantes.
- [...]
+\end_deeper
+\begin_layout Enumerate
+\begin_inset Formula $|F_{h}|$
+\end_inset
+
+ es el número de divisores elementales de
+\begin_inset Formula $M$
+\end_inset
+
+ iguales a
+\begin_inset Formula $p^{h}$
+\end_inset
+
+.
\end_layout
+\begin_deeper
\begin_layout Standard
-\begin_inset ERT
-status open
+\begin_inset Formula $M(p)\cong\bigoplus_{h=1}^{n}\bigoplus_{x\in F_{h}}\frac{A}{(p^{h})}=\bigoplus_{h=1}^{n}\left(\frac{A}{(p^{h})}\right)^{|F_{h}|}$
+\end_inset
-\begin_layout Plain Layout
+.
+\end_layout
+\end_deeper
+\begin_layout Enumerate
+Podemos encontrar tal familia tomando una base
+\begin_inset Formula $(\overline{x_{i}})_{i}$
+\end_inset
-\backslash
-end{reminder}
+ de
+\begin_inset Formula $\frac{\text{ann}_{M}(p^{h})}{\text{ann}_{M}(p^{h-1})}$
+\end_inset
+
+, haciendo
+\begin_inset Formula $F_{n}\coloneqq\{x_{i}\}_{i}$
+\end_inset
+
+ y, para
+\begin_inset Formula $h$
+\end_inset
+
+ de
+\begin_inset Formula $n-1$
+\end_inset
+
+ hasta 1, completando el conjunto linealmente independiente de
+\begin_inset Formula $\frac{\text{ann}_{M}(p^{h})}{\text{ann}_{M}(p^{h-1})}$
+\end_inset
+
+ inducido por
+\begin_inset Formula $pF_{h+1}\cup p^{2}F_{h+2}\cup\dots\cup p^{n-h}F_{n}$
+\end_inset
+
+ con vectores
+\begin_inset Formula $(\overline{x_{i}})_{i}$
+\end_inset
+
+ para formar una base y haciendo
+\begin_inset Formula $F_{h}\coloneqq\{x_{i}\}_{i}$
+\end_inset
+
+.
\end_layout
+\begin_deeper
+\begin_layout Standard
+Para
+\begin_inset Formula $h=n$
+\end_inset
+
+, la
+\begin_inset Formula $F_{n}$
+\end_inset
+
+ definida cumple las propiedades.
+ Si
+\begin_inset Formula $h<n$
+\end_inset
+
+ y
+\begin_inset Formula $F_{h+1},\dots,F_{n}$
+\end_inset
+
+ cumplen las propiedades,
+\begin_inset Formula $pF_{h+1}\cup\dots\cup p^{n-h}F_{n}$
+\end_inset
+
+ es una unión disjunta ya que, si hubiera
+\begin_inset Formula $i,j\in\{h+1,\dots,n\}$
+\end_inset
+
+ con
+\begin_inset Formula $i<j$
+\end_inset
+
+ y
+\begin_inset Formula $p^{i-h}F_{i}\cap p^{j-h}F_{j}\neq\emptyset$
+\end_inset
+
+, sean
+\begin_inset Formula $x\in F_{i}$
+\end_inset
+
+ e
+\begin_inset Formula $y\in F_{j}$
+\end_inset
+
+ con
+\begin_inset Formula $p^{i-h}x=p^{j-h}y$
+\end_inset
+
+, de modo que
+\begin_inset Formula $p^{i-h}(x-p^{j-i}y)=0$
+\end_inset
+
+, entonces
+\begin_inset Formula $x-p^{j-i}y\in\text{ann}_{M}(p^{j-h})\subseteq\text{ann}_{M}(p^{j-1})$
+\end_inset
+
+, pero
+\begin_inset Formula $x$
\end_inset
+ y
+\begin_inset Formula $p^{j-i}y$
+\end_inset
+
+ son elementos de una base de
+\begin_inset Formula $\frac{\text{ann}_{M}(p^{j})}{\text{ann}_{M}(p^{j-1})}\#$
+\end_inset
+
+.
+ Además,
+\begin_inset Formula $\phi:\frac{\text{ann}_{M}(p^{h+1})}{\text{ann}_{M}(p^{h})}\rightarrowtail\frac{\text{ann}_{M}(p^{h})}{\text{ann}_{M}(p^{h-1})}$
+\end_inset
+
+ dado por
+\begin_inset Formula $\phi(\overline{z})\coloneqq p\overline{z}$
+\end_inset
+ es un monomorfismo ya que
+\begin_inset Formula $p\overline{z}=0\iff pz\in\text{ann}_{M}(p^{h-1})\iff z\in\text{ann}_{M}(p^{h})\iff\overline{z}=0$
+\end_inset
+
+, y como
+\begin_inset Formula $F_{h+1}\cup\dots\cup p^{n-h-1}F_{n}$
+\end_inset
+
+ induce una base de
+\begin_inset Formula $\frac{\text{ann}_{M}(p^{h+1})}{\text{ann}_{M}(p^{h})}$
+\end_inset
+
+,
+\begin_inset Formula $pF_{h+1}\cup\dots\cup p^{n-h}F_{n}$
+\end_inset
+
+ induce una familia linealmente independiente en
+\begin_inset Formula $\frac{\text{ann}_{M}(p^{h})}{\text{ann}_{M}(p^{h-1})}$
+\end_inset
+
+.
+ Completamos esta familia para formar una base y ahora la unión sigue siendo
+ disjunta por inducir una base.
\end_layout
+\end_deeper
\begin_layout Section
-Determinación de descomposiciones de módulos de torsión finitamente generados
+Descomposiciones en dominios euclídeos
\end_layout
\begin_layout Standard
-En esta sección, salvo que se indique lo contrario,
-\begin_inset Formula $M$
+\begin_inset ERT
+status open
+
+\begin_layout Plain Layout
+
+
+\backslash
+begin{reminder}{GyA}
+\end_layout
+
\end_inset
- es un
-\begin_inset Formula $A$
+
+\end_layout
+
+\begin_layout Standard
+Dado un dominio
+\begin_inset Formula $D\neq0$
\end_inset
--módulo finitamente generado de torsión y
-\begin_inset Formula $\{p_{1},\dots,p_{k}\}\coloneqq\{p\in{\cal P}\mid M(p)\neq0\}$
+, una función
+\begin_inset Formula $\delta:D\setminus\{0\}\to\mathbb{N}$
\end_inset
- son sus
+ es
\series bold
-divisores irreducibles
+euclídea
\series default
-.
-
+ si cumple:
\end_layout
-\begin_layout Standard
-Si
-\begin_inset Formula $M\neq0$
+\begin_layout Enumerate
+\begin_inset Formula $\forall a,b\in D\setminus\{0\},(a\mid b\implies\delta(a)\leq\delta(b))$
\end_inset
- tiene factores invariantes
-\begin_inset Formula $d_{1}\mid\dots\mid d_{t}$
+.
+\end_layout
+
+\begin_layout Enumerate
+\begin_inset Formula $\forall a\in D,b\in D\setminus\{0\},\exists q,r\in D\mid(a=bq+r\land(r=0\lor\delta(r)<\delta(b)))$
\end_inset
-:
+.
+\end_layout
+
+\begin_layout Standard
+Un
+\series bold
+dominio euclídeo
+\series default
+ es uno que admite una función euclídea.
\end_layout
\begin_layout Enumerate
-\begin_inset Formula $\text{ann}_{A}(M)=(d_{t})$
+El valor absoluto es una función euclídea en
+\begin_inset Formula $\mathbb{Z}$
\end_inset
.
\end_layout
-\begin_deeper
\begin_layout Enumerate
-\begin_inset Argument item:1
-status open
+El cuadrado del módulo complejo es una función euclídea en
+\begin_inset Formula $\mathbb{Z}[i]$
+\end_inset
-\begin_layout Plain Layout
-\begin_inset Formula $\subseteq]$
+.
+\end_layout
+
+\begin_layout Standard
+Sean
+\begin_inset Formula $\delta$
\end_inset
+ una función euclídea en
+\begin_inset Formula $D$
+\end_inset
-\end_layout
+,
+\begin_inset Formula $I$
+\end_inset
+ un ideal de
+\begin_inset Formula $D$
\end_inset
-Para
-\begin_inset Formula $a\in\text{ann}_{A}(M)$
+ y
+\begin_inset Formula $a\in I\setminus\{0\}$
\end_inset
-, como
-\begin_inset Formula $\frac{A}{(d_{t})}$
+, entonces
+\begin_inset Formula
+\[
+I=(a)\iff\forall x\in I\setminus\{0\},\delta(a)\leq\delta(x).
+\]
+
\end_inset
- es isomorfo a un sumando directo de
-\begin_inset Formula $M$
+
+\end_layout
+
+\begin_layout Standard
+[...] Todo dominio euclídeo es DIP.
+ Si
+\begin_inset Formula $\delta$
\end_inset
-,
-\begin_inset Formula $a\frac{A}{(d_{t})}=0$
+ es una función euclídea en
+\begin_inset Formula $D$
\end_inset
-, pero
-\begin_inset Formula $a\frac{A}{(d_{t})}=\frac{(a)+(d_{t})}{(d_{t})}=0$
+, un elemento
+\begin_inset Formula $a\in D$
\end_inset
- y por tanto
-\begin_inset Formula $(a)+(d_{t})\subseteq(d_{t})$
+ es una unidad si y sólo si
+\begin_inset Formula $\delta(a)=\delta(1)$
\end_inset
- y
-\begin_inset Formula $a\in(d_{t})$
+, si y sólo si
+\begin_inset Formula $\forall x\in D\setminus\{0\},\delta(a)\leq\delta(x)$
\end_inset
.
\end_layout
-\begin_layout Enumerate
-\begin_inset Argument item:1
+\begin_layout Standard
+\begin_inset ERT
status open
\begin_layout Plain Layout
-\begin_inset Formula $\supseteq]$
+
+
+\backslash
+end{reminder}
+\end_layout
+
\end_inset
\end_layout
+\begin_layout Standard
+Como
+\series bold
+teorema
+\series default
+, sean
+\begin_inset Formula $A$
\end_inset
+ un dominio euclídeo,
+\begin_inset Formula $C\in{\cal M}_{m\times n}(A)$
+\end_inset
-\begin_inset Formula $M\cong\bigoplus_{j=1}^{t}\frac{A}{(d_{j})}$
+ y
+\begin_inset Formula $A^{r}\oplus\bigoplus_{i=1}^{t}\frac{A}{(d_{i})}$
\end_inset
- y, como cada
-\begin_inset Formula $d_{j}\mid d_{t}$
+ la descomposición invariante externa de
+\begin_inset Formula $M(C)$
\end_inset
,
-\begin_inset Formula $d_{t}M=0$
+\begin_inset Formula $C$
\end_inset
-, luego
-\begin_inset Formula $(d_{t})\subseteq\text{ann}_{A}(M)$
+ es equivalente a
+\begin_inset Formula
+\[
+\begin{pmatrix}\boxed{I_{m-r-t}}\\
+ & d_{1}\\
+ & & \ddots\\
+ & & & d_{t}\\
+ & & & & \phantom{0}
+\end{pmatrix}\in{\cal M}_{m\times n}(A),
+\]
+
\end_inset
-.
-\end_layout
+llamada
+\series bold
+forma normal
+\series default
+ de
+\begin_inset Formula $C$
+\end_inset
-\end_deeper
-\begin_layout Enumerate
-Un
-\begin_inset Formula $p\in{\cal P}$
+ y a la que se puede llegar desde
+\begin_inset Formula $C$
\end_inset
- es divisor irreducible de
-\begin_inset Formula $M$
+ por transformaciones elementales.
+
+\series bold
+Demostración:
+\series default
+ Primero vemos que
+\begin_inset Formula $C$
\end_inset
- si y sólo si lo es de
-\begin_inset Formula $d_{t}$
+ se puede llevar a una matriz
+\begin_inset Formula $D$
\end_inset
-, si y sólo si existe
-\begin_inset Formula $x\in M\setminus\{0\}$
+ de la forma dada con
+\begin_inset Formula $d_{1}\mid\dots\mid d_{t}$
+\end_inset
+
+ y luego que
+\begin_inset Formula $M(D)$
+\end_inset
+
+ tiene la descomposición invariante indicada, y el resultado se obtiene
+ de que
+\begin_inset Formula $M(C)\cong M(D)$
+\end_inset
+
+ y de la unicidad de la descomposición invariante.
+ Para lo primero, si
+\begin_inset Formula $C=0$
+\end_inset
+
+,
+\begin_inset Formula $m=0$
+\end_inset
+
+ o
+\begin_inset Formula $n=0$
+\end_inset
+
+ no hay que hacer nada.
+ En otro caso, sean
+\begin_inset Formula ${\cal C}\subseteq{\cal M}_{m\times n}(A)$
+\end_inset
+
+ el conjunto de matrices alcanzables desde
+\begin_inset Formula $C$
+\end_inset
+
+ por transformaciones elementales en filas y columnas,
+\begin_inset Formula $\delta:A\setminus\{0\}\to\mathbb{N}$
+\end_inset
+
+ una función euclídea y
+\begin_inset Formula $X\in{\cal C}$
+\end_inset
+
+ e índices
+\begin_inset Formula $i,j$
\end_inset
con
-\begin_inset Formula $px=0$
+\begin_inset Formula $\delta_{0}\coloneqq\delta(X_{ij})$
+\end_inset
+
+ mínimo, por intercambio de filas 1 e
+\begin_inset Formula $i$
+\end_inset
+
+ y de columnas 1 y
+\begin_inset Formula $j$
+\end_inset
+
+ podemos suponer
+\begin_inset Formula $i=j=1$
\end_inset
.
-\end_layout
+ Para
+\begin_inset Formula $j\in\{2,\dots,n\}$
+\end_inset
-\begin_deeper
-\begin_layout Description
-\begin_inset Formula $1\iff2]$
+, si fuera
+\begin_inset Formula $X_{11}\nmid X_{1j}$
\end_inset
- Si
-\begin_inset Formula $(p_{ij})_{1\leq i\leq k}^{1\leq j\leq r_{i}}$
+ sería
+\begin_inset Formula $X_{1j}\eqqcolon qX_{11}+r$
\end_inset
- son los divisores elementales de
-\begin_inset Formula $M$
+ con
+\begin_inset Formula $r\neq0$
\end_inset
-,
-\begin_inset Formula $d_{t}=p_{1}^{n_{1r_{1}}}\cdots p_{k}^{n_{kr_{k}}}$
+ y
+\begin_inset Formula $\delta(r)<\delta(X_{11})$
\end_inset
-, luego los divisores irreducibles son los irreducibles de la factorización
- irreducible de
-\begin_inset Formula $d_{t}$
+, pero restando a la columna
+\begin_inset Formula $j$
+\end_inset
+
+ la primera por
+\begin_inset Formula $q_{1j}$
+\end_inset
+
+ quedaría una matriz
+\begin_inset Formula $X'$
+\end_inset
+
+ con
+\begin_inset Formula $\delta(X'_{1j})<\delta(X_{11})=\delta_{0}\#$
+\end_inset
+
+, de modo que
+\begin_inset Formula $X_{11}\mid X_{1j}$
+\end_inset
+
+ para todo
+\begin_inset Formula $j$
+\end_inset
+
+ y, análogamente,
+\begin_inset Formula $X_{11}\mid X_{1i}$
+\end_inset
+
+ para todo
+\begin_inset Formula $i$
\end_inset
.
-\end_layout
+ Si ahora definimos
+\begin_inset Formula $q_{i}$
+\end_inset
-\begin_layout Description
-\begin_inset Formula $1\implies3]$
+ y
+\begin_inset Formula $s_{j}$
\end_inset
- Si
-\begin_inset Formula $M(p)\neq0$
+ de modo que cada
+\begin_inset Formula $X_{i1}=q_{i}X_{11}$
\end_inset
-, sea
-\begin_inset Formula $z\in M(p)\setminus\{0\}$
+ y cada
+\begin_inset Formula $X_{1j}=s_{j}X_{11}$
+\end_inset
+
+, restando a la fila
+\begin_inset Formula $i$
+\end_inset
+
+ la primera por
+\begin_inset Formula $q_{i}$
+\end_inset
+
+ y a la columna
+\begin_inset Formula $j$
+\end_inset
+
+ la primera por
+\begin_inset Formula $s_{j}$
+\end_inset
+
+ queda una matriz
+\begin_inset Formula
+\[
+Y=\left(\begin{array}{c|c}
+X_{11} & 0\\
+\hline 0 & B
+\end{array}\right),
+\]
+
+\end_inset
+
+pero para
+\begin_inset Formula $i,j\geq2$
+\end_inset
+
+, si fuera
+\begin_inset Formula $X_{11}\nmid Y_{ij}$
+\end_inset
+
+, sumando a la primera fila la
+\begin_inset Formula $i$
+\end_inset
+
+-ésima quedaría una matriz
+\begin_inset Formula $Z$
\end_inset
con
-\begin_inset Formula $\text{ann}_{A}(z)=(p^{s})$
+\begin_inset Formula $Z_{11}=X_{11}$
\end_inset
y
-\begin_inset Formula $s$
+\begin_inset Formula $Z_{i1}=Y_{ij}$
\end_inset
- mínimo,
-\begin_inset Formula $s>0$
+, con lo que
+\begin_inset Formula $Z_{i1}=qZ_{11}+r$
\end_inset
- ya que de lo contrario sería
-\begin_inset Formula $(p^{s})=A$
+ con
+\begin_inset Formula $r\neq0$
\end_inset
y
-\begin_inset Formula $z=1z=0$
+\begin_inset Formula $\delta(r)<\delta(Z_{11})=\delta(X_{11})=\delta_{0}$
\end_inset
-, y
-\begin_inset Formula $x\coloneqq p^{s-1}z\in M\setminus\{0\}$
+ y, restando a la
+\begin_inset Formula $i$
\end_inset
- cumple
-\begin_inset Formula $px=0$
+-ésima fila la primera por
+\begin_inset Formula $q$
+\end_inset
+
+, se obtendría una matriz
+\begin_inset Formula $Z'$
+\end_inset
+
+ con
+\begin_inset Formula $\delta(Z'_{i1})<\delta_{0}\#$
\end_inset
.
-\end_layout
+ Por tanto
+\begin_inset Formula $X_{11}$
+\end_inset
-\begin_layout Description
-\begin_inset Formula $3\implies1]$
+ divide a todo elemento de
+\begin_inset Formula $B$
\end_inset
-
-\begin_inset Formula $x\in M(p)\neq0$
+, y si
+\begin_inset Formula $B\eqqcolon XB'$
+\end_inset
+
+, por inducción
+\begin_inset Formula $B'$
+\end_inset
+
+ es semejante a una matriz de la forma original y por tanto
+\begin_inset Formula $B$
+\end_inset
+
+ también lo es e
+\begin_inset Formula $Y_{11}\mid Y_{22}\mid\dots$
+\end_inset
+
+, pero como los
+\begin_inset Formula $Y_{ii}$
+\end_inset
+
+ nulos están al final de la
+\begin_inset Quotes cld
+\end_inset
+
+diagonal
+\begin_inset Quotes crd
+\end_inset
+
+ y los invertibles están al principio, si hay digamos
+\begin_inset Formula $k$
+\end_inset
+
+ invertibles, multiplicando
+\begin_inset Formula $Y$
+\end_inset
+
+ por
+\begin_inset Formula $\text{diag}(Y_{11}^{-1},\dots,Y_{kk}^{-1},1,\dots,1)$
+\end_inset
+
+ se obtiene la matriz
+\begin_inset Formula $D$
+\end_inset
+
+.
+ Para la segunda parte, sean
+\begin_inset Formula $s\coloneqq m-r-t$
+\end_inset
+
+,
+\begin_inset Formula $(e_{i})_{i=1}^{n}$
+\end_inset
+
+ la base canónica de
+\begin_inset Formula $A^{n}$
+\end_inset
+
+ y
+\begin_inset Formula $(f_{i})_{i=1}^{m}$
+\end_inset
+
+ la de
+\begin_inset Formula $A^{m}$
+\end_inset
+
+,
+\begin_inset Formula $f_{D}\coloneqq(v\mapsto Dv):A^{n}\to A^{m}$
+\end_inset
+
+ lleva a cada
+\begin_inset Formula $e_{i}$
+\end_inset
+
+ a
+\begin_inset Formula $f_{i}$
+\end_inset
+
+ para
+\begin_inset Formula $i\in\{1,\dots,s\}$
+\end_inset
+
+, a cada
+\begin_inset Formula $e_{s+i}$
+\end_inset
+
+ a
+\begin_inset Formula $d_{i}f_{s+i}$
+\end_inset
+
+ para
+\begin_inset Formula $i\in\{1,\dots,t\}$
+\end_inset
+
+ y al resto de elementos de la base canónica a 0, luego descomponiendo
+\begin_inset Formula $A^{n}=A^{s}\oplus A^{t}\oplus A^{n-s-t}$
+\end_inset
+
+ y
+\begin_inset Formula $A^{m}=A^{s}\oplus A^{t}\oplus A^{r}$
+\end_inset
+
+ se puede descomponer
+\begin_inset Formula $f_{D}=1_{A^{s}}\oplus\left(\bigoplus_{i=1}^{t}(a\mapsto d_{i}a)\right)\oplus0$
+\end_inset
+
+ con
+\begin_inset Formula $0:A^{n-s-t}\to A^{r}$
+\end_inset
+
+ y
+\begin_inset Formula
+\[
+\frac{A}{M(D)}=\frac{A}{\text{Im}f_{D}}\cong\frac{A^{s}}{A^{s}}\oplus\left(\bigoplus_{i=1}^{t}\frac{A}{(d_{i})}\right)\oplus\frac{A^{r}}{0}\cong A^{r}\oplus\bigoplus_{i=1}^{t}\frac{A}{(d_{i})}
+\]
+
+\end_inset
+
+con
+\begin_inset Formula $d_{1}\mid\dots\mid d_{t}$
\end_inset
.
\end_layout
-\end_deeper
\begin_layout Standard
-Así, si
-\begin_inset Formula $M$
+\begin_inset ERT
+status open
+
+\begin_layout Plain Layout
+
+
+\backslash
+begin{samepage}
+\end_layout
+
\end_inset
- es un grupo abeliano finito, los divisores irreducibles de
-\begin_inset Formula $M$
+
+\end_layout
+
+\begin_layout Standard
+Si
+\begin_inset Formula $A$
\end_inset
- son los
-\begin_inset Formula $p>0$
+ es un dominio euclídeo:
+\end_layout
+
+\begin_layout Enumerate
+La forma normal de
+\begin_inset Formula $P\in\text{GL}_{k}(A)$
\end_inset
- que dividen a
-\begin_inset Formula $|M|$
+ es
+\begin_inset Formula $I_{k}$
\end_inset
.
\end_layout
+\begin_deeper
\begin_layout Standard
-Sean
-\begin_inset Formula $V\in_{K}\text{Vect}$
+Es de la forma
+\begin_inset Formula $\text{diag}(1,\dots,1,d_{1},\dots,d_{t},0,\dots,0)$
\end_inset
- de dimensión finita y
-\begin_inset Formula $f\in\text{End}_{K}(V)$
+ con los
+\begin_inset Formula $d_{i}$
+\end_inset
+
+ no invertibles, pero es invertible y una matriz diagonal invertible debe
+ tener todos los elementos de la diagonal invertibles.
+\end_layout
+
+\end_deeper
+\begin_layout Enumerate
+Si
+\begin_inset Formula $C,D\in{\cal M}_{m\times n}(A)$
\end_inset
- con polinomio característico
-\begin_inset Formula $\varphi\in K[X]$
+ son equivalentes, es posible llegar de
+\begin_inset Formula $C$
\end_inset
-:
+ a
+\begin_inset Formula $D$
+\end_inset
+
+ por transformaciones elementales en filas y columnas.
\end_layout
-\begin_layout Enumerate
+\begin_deeper
+\begin_layout Standard
+Existen matrices invertibles
+\begin_inset Formula $P$
+\end_inset
+
+ y
+\begin_inset Formula $Q$
+\end_inset
+
+ con
+\begin_inset Formula $D=PCQ$
+\end_inset
+
+, pero desde
+\begin_inset Formula $P$
+\end_inset
+
+ o
+\begin_inset Formula $Q$
+\end_inset
+
+ se puede llegar a su forma normal, que es la identidad, por transformaciones
+ elementales, de modo que
+\begin_inset Formula $P$
+\end_inset
+
+ y
+\begin_inset Formula $Q$
+\end_inset
+
+ son productos de matrices elementales.
+\end_layout
+
+\end_deeper
+\begin_layout Standard
+\begin_inset ERT
+status open
+
+\begin_layout Plain Layout
+
+
+\backslash
+end{samepage}
+\end_layout
+
+\end_inset
+
+
+\end_layout
+\begin_layout Section
+Presentaciones de grupos abelianos finitamente generados
+\end_layout
+
+\begin_layout Standard
+Una
\series bold
-Teorema de Cayley-Hamilton:
+presentación
\series default
+ de un grupo abeliano finitamente generado
+\begin_inset Formula $M$
+\end_inset
+
+ es una expresión
+\begin_inset Formula
+\[
+(x_{1},\dots,x_{m}/\rho_{1},\dots,\rho_{n}),
+\]
+
+\end_inset
+
+ donde los
+\begin_inset Formula $x_{i}$
+\end_inset
+
+ son variables o
+\series bold
+generadores
+\series default
+ y los
+\begin_inset Formula $\rho_{j}=\sum_{i=1}^{m}c_{ij}x_{i}$
+\end_inset
+
+ son
+\begin_inset Formula $\mathbb{Z}$
+\end_inset
+
+-combinaciones lineales de dichas variables o
+\series bold
+relatores
+\series default
+, de forma que
+\begin_inset Formula $M\cong\frac{F}{N}$
+\end_inset
+
+ siendo
+\begin_inset Formula $F$
+\end_inset
+
+ el grupo abeliano libre con base
+\begin_inset Formula $\{x_{1},\dots,x_{n}\}$
+\end_inset
+
+ y
+\begin_inset Formula $N$
+\end_inset
+
+ su subgrupo generado por los
+\begin_inset Formula $\rho_{j}$
+\end_inset
+
+, o equivalentemente,
+\begin_inset Formula $M\cong M(C)$
+\end_inset
+
+ para
+\begin_inset Formula $C=(c_{ij})\in{\cal M}_{m\times n}(\mathbb{Z})$
+\end_inset
+
+.
-\begin_inset Formula $\varphi_{f}(f)=0$
+\series bold
+Demostración:
+\series default
+ Existe un único homomorfismo
+\begin_inset Formula $f:\mathbb{Z}^{n}\to F$
+\end_inset
+
+ que lleva cada
+\begin_inset Formula $e_{j}$
+\end_inset
+
+ de la base canónica de
+\begin_inset Formula $\mathbb{Z}^{n}$
+\end_inset
+
+ a
+\begin_inset Formula $\rho_{j}$
+\end_inset
+
+, con lo que
+\begin_inset Formula $\text{Im}f=N$
+\end_inset
+
+, y un único isomorfismo
+\begin_inset Formula $\phi:F\to\mathbb{Z}^{m}$
+\end_inset
+
+ que lleva cada
+\begin_inset Formula $x_{i}$
+\end_inset
+
+ al elemento
+\begin_inset Formula $\hat{e}_{i}$
+\end_inset
+
+ de la base canónica de
+\begin_inset Formula $\mathbb{Z}^{m}$
+\end_inset
+
+, con lo que
+\begin_inset Formula $\phi\circ f$
+\end_inset
+
+ lleva cada
+\begin_inset Formula $e_{j}$
+\end_inset
+
+ a
+\begin_inset Formula $(c_{1j},\dots,c_{mj})$
+\end_inset
+
+ y por tanto cada
+\begin_inset Formula $v\in\mathbb{Z}^{n}$
+\end_inset
+
+ a
+\begin_inset Formula $Cv$
+\end_inset
+
+ y
+\begin_inset Formula $M(C)=\frac{\mathbb{Z}^{m}}{\text{Im}(\phi\circ f)}=\frac{\phi(F)}{\phi(N)}\cong\frac{F}{N}$
\end_inset
.
\end_layout
-\begin_deeper
\begin_layout Standard
-Sean
-\begin_inset Formula $C\in{\cal M}_{n}(K)$
+Para encontrar la estructura de un grupo abeliano finitamente generado a
+ partir de su presentación por generadores y relatores:
+\end_layout
+
+\begin_layout Enumerate
+Usar transformaciones elementales sobre la matriz
+\begin_inset Formula $C$
\end_inset
- la matriz asociada a
-\begin_inset Formula $f$
+ asociada a la presentación hasta llegar a su forma normal
+\begin_inset Formula $D=PCQ$
\end_inset
- bajo cualquier base de
-\begin_inset Formula $V$
+.
+\end_layout
+
+\begin_layout Enumerate
+Obtener el rango libre de torsión de
+\begin_inset Formula $D$
\end_inset
- e
-\begin_inset Formula $I\coloneqq I_{n}$
+.
+\end_layout
+
+\begin_layout Enumerate
+Obtener los factores invariantes
+\begin_inset Formula $d_{j}$
\end_inset
-, queremos ver que
-\begin_inset Formula $\varphi=\det(XI-C)$
+ de
+\begin_inset Formula $D$
\end_inset
- cumple
-\begin_inset Formula $\sum_{i=0}^{n}\varphi_{i}C^{i}=0$
+ y usar el teorema chino de los restos para factorizar cada
+\begin_inset Formula $\mathbb{Z}_{d_{j}}$
\end_inset
-.
- Por la prueba de la fórmula de la matriz inversa, para toda matriz
-\begin_inset Formula $A$
+ en producto finito de grupos abelianos de la forma
+\begin_inset Formula $\mathbb{Z}_{p_{i}^{n_{ij}}}$
\end_inset
- es
-\begin_inset Formula $A\cdot\text{adj}(A)^{\intercal}=|A|I$
+.
+\end_layout
+
+\begin_layout Enumerate
+Una vez obtenida de aquí la descomposición primaria externa, convertirla
+ trivialmente en descomposición primaria interna de
+\begin_inset Formula $M(D)$
\end_inset
-, por lo que viendo
-\begin_inset Formula $XI-C\in{\cal M}_{n}(K[X])$
+.
+\end_layout
+
+\begin_layout Enumerate
+Multiplicar cada sumando directo en esta descomposición por
+\begin_inset Formula $P^{-1}$
\end_inset
- es
-\begin_inset Formula $(XI-C)\text{adj}(XI-C)^{\intercal}=\varphi I$
+, obteniendo una descomposición directa interna de
+\begin_inset Formula $M(P^{-1}D)=M(CQ)=M(C)$
\end_inset
.
- Como las entradas de
-\begin_inset Formula $\text{adj}(XI-C)^{\intercal}$
-\end_inset
+\end_layout
+
+\begin_layout Standard
+\begin_inset ERT
+status open
+
+\begin_layout Plain Layout
+
+
+\backslash
+begin{exinfo}
+\end_layout
- son polinomios de grado máximo
-\begin_inset Formula $n-1$
\end_inset
-, podemos escribir
-\begin_inset Formula $\text{adj}(XI-C)^{t}\eqqcolon\sum_{i=0}^{n-1}B_{i}X^{i}$
+
+\end_layout
+
+\begin_layout Standard
+Llamamos
+\series bold
+determinante
+\series default
+ del endomorfismo
+\begin_inset Formula $g:\mathbb{Z}^{n}\to\mathbb{Z}^{n}$
\end_inset
- con cada
-\begin_inset Formula $B_{i}\in{\cal M}_{n}(K)$
+,
+\begin_inset Formula $\det g$
\end_inset
- y entonces
-\begin_inset Formula $(XI-C)\sum_{i=0}^{n-1}B_{i}X^{i}=\sum_{i=0}^{n}\varphi_{i}I$
+, a
+\begin_inset Formula $\det M_{{\cal BB}}(g)$
\end_inset
-.
- Viendo esta igualdad en
-\begin_inset Formula ${\cal M}_{n}(K)[X]$
+ para cualquier base
+\begin_inset Formula ${\cal B}$
\end_inset
-, igualando coeficientes,
-\begin_inset Formula
-\begin{align*}
-B_{n-1} & =\varphi_{n}I, & B_{n-2}-CB_{n-1} & =\varphi_{n-1}I, & & \cdots, & B_{0}-B_{1}C & =\varphi_{1}I, & -B_{0}C & =\varphi_{0}I,
-\end{align*}
+ de
+\begin_inset Formula $\mathbb{Z}^{n}$
+\end_inset
+, que no depende de la base elegida, y entonces
+\begin_inset Formula $\frac{\mathbb{Z}^{n}}{\text{Im}g}$
\end_inset
-y multiplicando la primera igualdad por
-\begin_inset Formula $C^{n}$
+ es finito si y sólo si
+\begin_inset Formula $\det g\neq0$
\end_inset
-, la segunda por
-\begin_inset Formula $C^{n-1}$
+, en cuyo caso su orden es el valor absoluto de
+\begin_inset Formula $\det g$
\end_inset
-, etc.,
-\begin_inset Formula
-\begin{align*}
-C^{n}B_{n-1} & =\varphi_{n}I, & C^{n-1}B_{n-2}-C^{n}B_{n-1} & =\varphi_{n-1}I, & & \dots,
-\end{align*}
+.
+\end_layout
+
+\begin_layout Standard
+\begin_inset ERT
+status open
+
+\begin_layout Plain Layout
+
+
+\backslash
+end{exinfo}
+\end_layout
\end_inset
\end_layout
-\end_deeper
\end_body
\end_document